PINB wykonuje funkcje inspekcyjno-kontrolne oraz zadania związane z użytkowaniem obiektów budowlanych. Realizując obowiązki wynikające z prawa budowlanego, powiatowy inspektor nadzoru budowlanego:
- przenosi decyzje o pozwoleniu na wznowienie robot budowlanych,
- przyjmuje zawiadomienia inwestora o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, oświadczenia kierownika budowy stwierdzające sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przyjęcie obowiązku kierowania budową (robotami budowlanym), oświadczenie inspektora nadzoru inwestorskiego,
- przyjmuje zawiadomienia inwestora o zmianie: kierownika budowy lub robót, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta sprawującego nadzór autorski,
- wydaje decyzje o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części,
- wydaje decyzje w sprawie zatwierdzenia zamiennego projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na wznowienie robót budowlanych,
- prowadzi postępowania w sprawie naliczenia opłaty legalizacyjnej,
- wydaje postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych,
- wydaje decyzje związane z niewłaściwym wykonywaniem robót budowlanych,
- przyjmuje zawiadomienia o zakończeniu budowy,
- wydaje decyzje o pozwoleniu na użytkowanie,
- przeprowadza obowiązkową kontrolę budowy,
- przeprowadza kontrolę obiektów w użytkowaniu,
- wydaje, w drodze decyzji, nakaz usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości,
- wydaje decyzje nakazujące właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę obiektu, w przypadku gdy nie użytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia,
- wydaje decyzje właścicielowi lub zarządcy obiektu budowlanego nakaz opróżnienia bądź wyłączenia całości lub części budynku bezpośrednio grożącego zawaleniem z użytkowania,
- przyjmuje protokoły pokontrolne dotyczące przeprowadzanych kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części,
- prowadzi postępowanie administracyjne w sprawie samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, i wydaje stosowne decyzje,
- przyjmuje zawiadomienia o katastrofie budowlanej,
- prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej i podejmuje niezbędne decyzje,
- występuje z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie.