Program Ochromy Środowiska Powiatu Sejneńskiego


STAROSTWO POWIATOWE W SEJNACH

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
POWIATU SEJNEŃSKIEGO
NA LATA 2004 - 2007


Opracowali:
mgr inż. Józef Ragiel
inż. Mariusz Nowel


Sejny 2003 r.

SPIS TREŚCI:
1. Wprowadzenie ................................................................................................................................ 4
2. Wstęp ............................................................................................................................................... 4
3. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu ................................................................... 5
3.1. Krajobraz ........................................................................................................................ 5
3.2. Klimat ............................................................................................................................ 7
3.3. Formy użytkowania terenu .......................................................................................... 8
4. Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru ...................................................................... 8
4.1. Zasoby wodne .............................................................................................................. 8
4.2. Zasoby leśne ................................................................................................................. 10
4.3. Zasoby surowców mineralnych .................................................................................. 10
5. System obszarów chronionych powiatu ................................................................................. 11
5.1. Wigierski Park Narodowy .......................................................................................... 11
5.2. Obszary chronionego krajobrazu ................................................................................ 13
5.3. Inne formy ochrony przyrody .................................................................................... 13
5.4. Projektowana Sieć Natura 2000 ................................................................................. 15
6. Zagrożenia środowiska przyrodniczego ................................................................................ 16
6.1. Zanieczyszczenia wód ................................................................................................ 16
6.2. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi ......................................................................... 20
6.3. Zanieczyszczenia powietrza ........................................................................................ 23
6.4. Inne zagrożenia środowiska ....................................................................................... 24
7. Techniczna infrastruktura ochrony środowiska .................................................................. 27
7.1. Zaopatrzenie w wodę ................................................................................................. 27
7.2. Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków ........................................................................ 28
7.3. Składowiska odpadów stałych .................................................................................... 30
7.4. Ochrona powietrza ....................................................................................................... 30
8. Ocena stanu środowiska - podsumowanie ............................................................................ 31
9. Analiza SWOT .......................................................................................................................... 31
9.1. Czynniki wewnętrzne ................................................................................................... 31
9.2. Czynniki zewnętrzne .................................................................................................... 34
10. Zamierzenia powiatu i gmin w zakresie ochrony środowiska ....................................... 36
11. Uwarunkowania opracowania programu ............................................................................. 43
11.1. Analiza obowiązującego stanu prawnego oraz kierunki zmian wynikających z wymogu dostosowania polskiego ustawodawstwa do wymogów ustawodawstwa Unii Europejskiej ............................................................................. 43
11.2. Stan i kierunki rozwoju gospodarczego .................................................................. 47
11.3. Założenia polityki ekologicznej województwa i powiatu wynikające z przyjętych do realizacji dokumentów określających strategię rozwoju regionu ......................................................................................................... 52
12. Cele programu i zadania realizacyjne ................................................................................ 61
12.1. Cele programu ............................................................................................................ 62
12.2. Zadania realizacyjne .................................................................................................. 63
13. Priorytety i harmonogram realizacji Programu oraz wytyczne dla samorządów ...................................................................................................................................................... 66
13.1. Priorytety Programu ................................................................................................... 66
13.2. Zadania inwestycyjne ................................................................................................. 67
13.3. Harmonogram realizacji zadań ................................................................................. 67
13.4. Zadania do realizacji w latach następnych ............................................................. 75
13.5. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska ................ 75
14. Monitoring, zarządzanie Programem i współpraca międzynarodowa ........................... 78

ZAŁĄCZNIKI:

Załącznik Nr 1: Rozkład poziomu hałasu komunikacyjnego od głównych tras miasta Sejny (pora dzienna).
Załącznik Nr 2-1: Cele polityki ekologicznej w sferach racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych oraz jakości środowiska.
Załącznik Nr 2-2: Wykaz ustaw dokonujących transpozycji prawa Unii Europejskiej w obszarze „środowisko”.
Załącznik Nr 2-3: Wykaz przepisów wykonawczych do ustawy - Prawo ochrony środowiska i ustaw związanych.
Załącznik Nr 2-4: Zestawienie konwencji i porozumień międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę i planowanych do ratyfikacji.
Załącznik Nr 2-5: Wykaz sektorowych dokumentów programowych komplementarnych z polityką ekologiczną państwa.


1. Wprowadzenie

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, dział III art. 17 - 18) wprowadziła obowiązek opracowania programów ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Powiatowy Program Ochrony Środowiska (PPOŚ) opracowany został zgodnie z cytowaną ustawą. Uwzględnia również zapisy w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu ochrony środowiska oraz Polityce Ekologicznej Państwa i Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska.
Dokumentem nadrzędnym wobec Powiatowego Programu Ochrony Środowiska jest Wojewódzki Program Ochrony Środowiska (WPOŚ) w związku z czym przyjęte w PPOŚ kierunki rozwiązań zmierzające do poprawy stanu środowiska naturalnego wynikają z założeń WPGO.
Autorami planu są (wymienieni na tytułowej stronie) pracownicy starostwa zajmujący się problemami ochrony środowiska w powiecie sejneńskim.
Przed przystąpieniem do opracowania PPOŚ przeanalizowano stopień realizacji oraz skuteczność przyjętych rozwiązań w opracowanych w 2001 r. dla powiatu sejneńskiego programach: gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przyrody i gospodarki odpadami oraz zapoznano się z najnowszą dostępną literaturą fachową. Część rozwiązań, z poprzednio opracowanych programów, zgodnych z obowiązującymi przepisami w tym zakresie zostało zawartych w PPOŚ.
W następnym etapie wspólnie z samorządami gminnymi dokonano oceny aktualnego stanu środowiska naturalnego w poszczególnych gminach, oraz wypracowano ramowe kierunki ochrony środowiska w powiecie.

2. Wstęp

Powiat Sejneński położony jest w północno-wschodniej części województwa podlaskiego. Graniczy od zachodu z powiatem suwalskim i od południa z powiatem augustowskim, oraz od północnego-wschodu z Litwą i od wschodu z Białorusią. W skład powiatu sejneńskiego wchodzą 4 gminy wiejskie i 1 gmina miejska. Siedzibą powiatu sejneńskiego jest miasto Sejny.
W roku 2002 powiat zamieszkiwało 22 553 osób. Ludność miejska stanowiła 27,1 % wszystkich mieszkańców powiatu. Gęstość zaludnienia jest najniższa w województwie i wynosi 26 osób/km² (średnia dla województwa 60,5 osób/km²).
Powierzchnia powiatu wynosi 856,1 km² (4,24 % powierzchni województwa). Użytkowanie gruntów kształtuje się w następujący sposób:
· użytki rolne - 48,74 %
· lasy i grunty leśne - 42,43 %
· grunty budowlane i zurbanizowane - 2,26 %
· wody - 4,2 %
· pozostałe - 2,37 %
Powiat Sejneński ma charakter rolniczy z drobnym przemysłem rolno-spożywczym. Ze względu na mało korzystne warunki klimatyczne i glebowe rolnictwo zdominowane jest przede wszystkim przez hodowlę bydła mlecznego i trzody chlewnej. Łąki i pastwiska stanowią tu 13,33 % użytków rolnych. Uprawiane są tu rośliny mało pracochłonne, głównie zboża i ziemniaki.
Cały powiat położony jest w obszarze funkcjonalnym Zielone Płuca Polski, obejmującym najczystsze ekologicznie i posiadające największe walory przyrodnicze tereny północno-wschodniej Polski. Mimo tak dobrych warunków przyrodniczych, turystyka w powiecie sejneńskim nie jest dostatecznie rozwinięta. Brakuje zarówno miejsc noclegowych o wyższym standardzie, jak i infrastruktury towarzyszącej.
Na terenie powiatu znajduje się 52 858,7 ha obszarów chronionych, co stanowi 61,7 % jego powierzchni. System obszarów chronionych tworzą:
· część parku narodowego (5 181 ha)
· 6 rezerwatów przyrody (720,9 ha)
· 2 obszary chronionego krajobrazu (46 850 ha)
Oprócz wymienionych form, ochronie podlegają użytki ekologiczne i pomniki przyrody.


3. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu

3.1. Krajobraz

Według podziału fizyczno-geograficznego Polski, uwzględniającego m.in. przeszłość geologiczną obszaru, rzeźbę terenu i jego hydrografię, obszar powiatu sejneńskiego położony jest w obrębie makroregionu Pojezierze Litewskie. Północna część powiatu leży w obrębie mezoregionu Pojezierze Wschodniosuwalskie, południowa w obrębie mezoregionu Równina Augustowska. Oba mezoregiony wchodzą w skład makroregionu - Pojezierze Litewskie.

Pojezierze Wschodniosuwalskie - zajmuje północną część (około 60 - 65 %) obszaru analizowanego powiatu. Region rozpościera się na pograniczu Polski i Litwy, w większej części na wschód od granicy polsko-litewskiej. Zachodnią granicę tworzy częściowo górny bieg Błędzianki i Czarnej Hańczy, południową - granica sandru augustowskiego. Powierzchnia regionu w Polsce wynosi około 1250 km². Wały morenowe tego pojezierza mają w Polsce ogólny kierunek z północnego-zachodu na południowy-wschód i od jeziora Wigry skręcają w kierunku wschodnim. Znaczny obszar na północ do Suwałk przekracza wysokość 200 m n.p.m. i ma bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu. Występują tu wały moren czołowych, kemy, drumliny, ozy, i bardzo głębokie rynny. Do większych jezior występujących w części omawianego mezoregionu położonej na obszarze analizowanego powiatu należą: Gaładuś (7,4 km², głęb.54,8 m), Pomorze (2,9 km², głęb. 23,5 m), Gremzdy (1,9 km², głęb. 14,3 m) i Hołny (1,6 km², głęb. 15,2 m), ale największe są Wigry (21,2 km², głęb. 73 m), położone przy południowo-zachodniej granicy powiatu, w połowie w obrębie sandru Równiny Augustowskiej. Przez jezioro Wigry przepływa rzeka Czarna Hańcza.
Zgodnie z podziałem A. Richlinga w obrębie omawianego mezoregionu występują cztery mikroregiony z których trzy tj.: Pagórki Sejneńskie i częściowo Pojezierze Wigierskie oraz Wzgórza Jeleniewskie leżą na obszarze analizowanego powiatu.
Pagórki Sejneńskie - region nazywany inaczej Pojezierzem Sejneńskim. Położony jest w dorzeczu Marychy (lewego dopływu Niemna). Wśród jezior największe są tu: Gaładuś, Pomorze, Hołny, Berżniki, Szejpiszki. Obszar wznosi się od 120 do 190 m n.p.m. Rzeźba terenu jest zmienna z przewagą wzgórz i pagórków, duży udział mają równiny faliste. Dominuje tu gliniasta i piaszczysto-gliniasta morena denna. Gleby użytkowane są rolniczo. Lasy (bory mieszane i grądy) zajmują około 9 % powierzchni obszaru.
Pojezierze Wigierskie - region położony jest wokół jeziora Wigry. Należy do dorzecza Niemna, do którego prowadzą wody rzeki: Marycha i Czarna Hańcza. Z jezior największe są tu: Sejwy, Długie, Gremzdy. Powierzchnia wodna zajmuje znaczną część terytorium. Wysokość terenu wynosi 130 - 165 m n.p.m. Duże obszary zajmuje tu morena denna falista, pagórkowata. Na znacznej powierzchni występują lasy (bory mieszane sosnowe).
Wzgórza Jeleniewskie - region zajmuje środkową część Pojezierza Wschodniosuwalskiego, z licznymi jeziorami. Teren wznosi się od 120 do 289 m n.p.m. (z kulminacją Krzemieniuchy 289 m). Rzeźba terenu jest urozmaicona, zmienna. Na powierzchni występują gliny i piaski moreny dennej. Lasy występują tu w postaci izolowanych enklaw - stanowią je głównie grądy i bory mieszane.
Drugim co do wielkości miastem Pojezierza Wschodniosuwalskiego są Sejny (ok. 6 tys. mieszkańców), ośrodek mniejszości litewskiej w Polsce.
Równina Augustowska - zajmuje południową część (około 35 - 40 %) obszaru analizowanego powiatu. Jest sandrem zaczynającym się w okolicy Suwałk na wysokości około 190 m i obniżającym się do około 120 m w okolicach Augustowa. Od północy sandr graniczy z morenami Pojezierza Wschodniosuwalskiego, od zachodu z Pojezierzem Zachodniosuwalskim, od południa z Kotliną Biebrzańską i w granicach Polski zajmuje powierzchnię około 1170 km². Powierzchnię równiny urozmaicają wytopiskowe misy licznych jezior, do których należy m.in. południowa część jeziora Wigry. Przeważającą część równiny zajmuje Puszcza Augustowska - las typu subborealnego.
A. Richling wyróżnił na Równinie Augustowskiej pięć mikroregionów, z których dwa tj.: Równina Frąckowska i Równina Mikaszewska - znajdują się na obszarze analizowanego powiatu.
Równina Frąckowska - region obejmuje północną część Równiny Augustowskiej, zajętej w 90 % przez lasy i przeciętej doliną Czarnej Hańczy poniżej jej wypływu z Wigier. Ze względu na ubogie piaszczysto - żwirowe podłoże, występują tu prawie wyłącznie bory sosnowe oraz mieszane. Obszar położony jest na wysokości 120 -145 m n.p.m. Rzeźba terenu jest równinna lub równinno-falista. W północnej części regionu znajduje się jezioro Pomorze.
Równina Mikaszewska - region znajduje się we wschodniej części Równiny Augustowskiej. Teren wzniesiony jest na wysokość 120 - 125 m n.p.m. Spod pokrywy piaszczystej wynurzają się tu miejscami kępy gliny morenowej. Lasy zajmują 93 % powierzchni. Stanowią je bory sosnowe i mieszane.

3.2. Klimat

Klimat obszaru omawianego powiatu posiada wyraźnie zaznaczone cechy kontynentalne. Charakteryzują się dużą zmiennością pogody, niską temperaturą, dużą amplitudą temperatur, przewagą opadów letnich nad zimowymi oraz wiosennych nad jesiennymi. Wpływy kontynentalne przejawiają się częstszym niż w pozostałych regionach kraju napływem mas powietrza polarnego, kontynentalnego i w związku z tym bardziej surowymi warunkami klimatycznymi. Charakterystyczna jest długa i mroźna zima, przy stosunkowo ciepłym lecie. W Sejnach średnia wieloletnia temperatura najzimniejszego miesiąca (lutego) wynosi: -5,9 ºC, średnia lipca +17,3 ºC. Średnia temperatura miesięcy zimowych jest najniższa w Polsce (poza terenami górskimi). Stosunkowo niska średnia temperatura roczna: +6,9 ºC, wynika głównie z surowości zimy. Roczna amplituda średnich temperatur miesięcznych jest tu najwyższa w Polsce i wynosi: 23,2 ºC. Zima pojawia się na analizowanym obszarze już w końcu listopada i trwa 119 dni, tj. prawie 4 miesiące, pokrywa śnieżna zalega 101 dni. Opady są stosunkowo niskie ok. 576 mm rocznie, z maksimum w lecie. Charakterystyczna jest duża liczba dni pochmurnych - ok. 169 dni w roku. Okres wegetacyjny jest krótki - ok. 180 - 190 dni. Krótki jest również okres bezprzymrozkowy - od 130 do 150 dni. Wiatry występują najczęściej z kierunków południowo-zachodnich i zachodnich, osiągają średnią prędkość roczną 3,2 m/s. Uwarunkowania makroklimatyczne na analizowanym obszarze podlegają lokalnym modyfikacjom pod wpływem lasów, rzeźby terenu i dużych zbiorników wodnych.

3.3. Formy użytkowania terenu

Tabela Nr 1: Powierzchnia geodezyjna i kierunki wykorzystania gruntów w powiecie sejneńskim w 2002 roku
Kierunek wykorzystania

Powierzchnia (ha)

% powierzchni powiatu

Użytki rolne

41 724

48,74

w tym: grunty orne

29 070

33,96

            Sady

152

0,18

            łąki i pastwiska

11 412

13,33

Użytki leśne, zadrzewione i zakrzewione



36 324

42,43

Wody

3 595

4,20

Grunty zabudowane i zurbanizowane

1 935

2,26

Tereny: osiedlowe

353

0,41

             Komunikacyjne

1 577

1,85

           użytki kopalne

5

0,00

Tereny różne

74

0,09

Nieużytki

1 859

2,17

Powierzchnia wyrównania

96

0,11

RAZEM

85 607

100,00
Dane: GUS Ochrona Środowiska i Leśnictwo w 2001 r. Białystok 2002


4. Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru

Powiat sejneński charakteryzuje się dużym bogactwem i wysoką różnorodnością przyrodniczą. Występują tu zwarte kompleksy leśne części Puszczy Augustowskiej, naturalnie ukształtowane doliny rzek, torfowiska, oraz wiele innych siedlisk o wysokich walorach przyrodniczych. Duże znaczenie dla zachowania bogactwa występujących tu gatunków roślin, zwierząt i grzybów ma odmienna w poszczególnych częściach powiatu rzeźba terenu, zróżnicowane warunki wodne i mikroklimatyczne, mało intensywna gospodarka rolna, niski stopień chemizacji środowiska.

4.1. Zasoby wodne

Zasoby wodne powiatu sejneńskiego tworzą wody powierzchniowe i podziemne. Wody powierzchniowe stanowią: rzeki, cieki wodne, rowy stale odprowadzające wodę, oraz otwarte zbiorniki, stawy, bagna i mokradła.
Rzeki
Sieć rzeczna analizowanego powiatu w odniesieniu do całego województwa jest słabo rozwinięta. Głównymi ciekami wodnymi są rzeki: Marycha dawniej zwana Sejną i odcinek Czarnej Hańczy. Ponadto znajduje się tu jeszcze kilka mniejszych cieków takich jak: Żubrówka, Gremzdówka, Czarna, Wierśnia, Szeszupa, Biała Hańcza z dopływami (Szalcza, Dziedziulka).
Rzeka Marycha wypływa z jeziora Sejny, które leży w północno zachodniej części miasta. Jest ona lewobrzeżnym dopływem Czarnej Hańczy. Całkowita długość rzeki wynosi 80,8 km, w tym 17,6 km poza granicami Polski, powierzchnia zlewni w granicach kraju wynosi 409,8 km². Źródła rzeki znajdują się w okolicy granicy polsko litewskiej w okolicach wsi Wołyńce, stąd rzeka pod nazwą Czarna płynie w kierunku południowym mijając jezioro Sejwy, dalej rozdziela się na dwa ramiona, a po połączeniu wpada do jeziora Sejny. Dalej pod nazwą Marycha płynie w kierunku południowym do jeziora Pomorze. Od jeziora Pomorze rzeka zakreśla dwa łuki wzdłuż granicy, a następnie uchodzi do Czarnej Hańczy na terenie Białorusi.

Wody stojące

Powiat sejneński jest jednym z bardziej, na terenie województwa podlaskiego, zasobnych w wody stojące, stanowią tu one 4,2 % powierzchni powiatu. Do większych zbiorników należą:
· Gaładuś, powierzchnia 728,6 ha, głębokość 54,8 m.
· Pomorze, powierzchnia 295,4 ha, gł. maks. 23,5 m,
· Gremzdy, powierzchnia 188 ha, gł. maks.14,3 m, średnia 4,7 m,
· Hołny, powierzchnia 158,1 ha , głębokość maks. 15,2 m,
· Zelwa, powierzchnia 103,7 ha, gł. maks.12,3 m,
· Długie, powierzchnia 102 ha, gł. maks.45 m, średnia 7,5 m,
· Żubrowo, powierzchnia 99 ha, gł. maks.17 m, średnia 5,4 m,
· Boksze, powierzchnia 96,4 ha, gł. maks.22,0 m,
· Sejwy, powierzchnia 85,6 ha, gł. maks. 21,5 m,
· Dowcień, powierzchnia 81 ha, gł. maks.81 m, średnia 42 m,
· Białe, powierzchnia 78 ha, gł. maks.15,1 m, średnia 6,3 m,
· Szejpiszki, powierzchnia 72 ha, gł. maks.21,6 m, średnia 7,3 m
· Gieret, powierzchnia 67,3 ha, gł. maks. 17,0 m,
· Gremzdel, powierzchnia 61 ha, gł. maks.8,01 m, średnia 3,0 m,
· Wiłkokuk, powierzchnia 39,1 ha, gł. maks.3,8 m,
· Wierśnie, powierzchnia 32,3 ha, gł. maks.8,4 m,


Zasoby wód podziemnych

Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia w wodę ludności, rolnictwa i przemysłu. Zasoby wód podziemnych pochodzą z utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Dostępne do ujmowania wody podziemne zalegają dość płytko, zwierciadło wód ustabilizowanych występuje już na głębokości poniżej 3 m ppt. w części wschodniej powiatu. Najgłębiej zalegające 50 - 80 m ppt. znajdują się w części północnej.

4.2. Zasoby leśne

Ogólna powierzchnia gruntów leśnych powiatu wynosi 36,0 tys. ha (GUS, stan na 31.12.2001). Średnia lesistość powiatu (41,2%) i jest znacznie wyższa od średniej województwa (29,6%) i od średniej krajowej (28,4%). Duży kompleks leśny tworzy tu przede wszystkim Puszcza Augustowska.
Większość lasów (86,8% powierzchni, 31,2 tys. ha) stanowią lasy publiczne, będące własnością Skarbu Państwa w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (26,9 tys. ha) i parków narodowych (4,2 tys. ha). Lasy prywatne pokrywają obszar około 4,8 tys. ha (13,2% powierzchni gruntów leśnych).
Rozmieszczenie lasów w powiecie jest nierównomierne. Największy kompleks leśny pokrywa południowo-wschodnią część powiatu, a dwa mniejsze znajdują się w północnej jego części.
Powierzchnia leśna w poszczególnych gminach powiatu:
- Giby - 76 %
- Sejny - 27 %
- Krasnopol - 22 %
- Puńsk - 11 %
W drzewostanie przeważa sosna często z domieszką świerku. Z drzew liściastych występuje głównie brzoza, olcha i dąb zaś sporadycznie spotkać można lipę, klon, jesion, grab, osikę i inne.

4.3. Zasoby surowców mineralnych

Na obszarze powiatu sejneńskiego (wg. stanu na dzień 31.12.2001 r.) występują przede wszystkim złoża torfu i kredy jeziornej.
Złoża torfu w analizowanym powiecie są jednymi z większych w województwie podlaskim. Największe udokumentowane złoża torfu rolniczego i innego zastosowania znajdują się w następujących miejscowościach:
- Berżniki, zasoby - 430 tys. Mg
- Dubowo, zasoby - 1005 tys. Mg
- Zelwa, zasoby - 291 tys. Mg
Szczegółowy podział udokumentowanych złóż torfu w powiecie sejneńskim w odniesieniu do poszczególnych gmin powiatu przedstawia tabela Nr 2.

Tabela Nr 2: Powierzchnia i zasoby złóż torfu z podziałem na powiat i gminy.
Wyszczególnienie

Zasoby ogółem

Trwałe użytki zielone w ha

Nieużytki rolnicze

Udokumentowane w ha

Szacunkowe w mln m³

Powiat sejneński

5280

114,7

3377

1903

Wieś

5280

114,7

3377

1903

Gminy wiejskie

Giby

929

22,9

359

570

Krasnopol

1063

20,2

796

267

Puńsk

1027

23,7

773

254

Sejny

2261

47,9

1449

812
Dane: GUS Ochrona środowiska i leśnictwo w 2001 r., Białystok 2002 r.

Kierunek wykorzystania	Powierzchnia (ha)	% powierzchni powiatu
Użytki rolne	41 724	48,74
w tym: grunty orne	29 070	33,96
Sady	152	0,18
łąki i pastwiska	11 412	13,33
Użytki leśne, zadrzewione i zakrzewione	36 324	42,43
Wody	3 595	4,20
Grunty zabudowane i zurbanizowane	1 935	2,26
Tereny: osiedlowe	353	0,41
Komunikacyjne	1 577	1,85
użytki kopalne	5	0,00
Tereny różne	74	0,09
Nieużytki	1 859	2,17
Powierzchnia wyrównania	96	0,11
RAZEM	85 607	100,00

5. System obszarów chronionych powiatu

Na terenie powiatu sejneńskiego znajdują się liczne obszary i obiekty przyrodniczo cenne, objęte ochroną prawną. Najważniejszym z nich jest położony w zachodniej części powiatu fragment Wigierskiego Parku Narodowego. Ponadto na analizowanym obszarze występuje m.in.: 6 rezerwatów przyrody i 76 pomników przyrody.
O dużej wartości środowiska naturalnego powiatu sejneńskiego świadczy ujmowanie tego obszaru w różnych koncepcjach ochrony przyrody m.in.: Krajowa i Europejska sieć ekologiczna ECONET, Transgraniczne Obszary Chronione, Zielone Płuca Polski.

Tabela Nr 3: Obszary chronione w powiecie sejneńskim.
Forma ochrony Powierzchnia w ha Parki narodowe 5 181,0 Rezerwaty przyrody 720,9 Obszary chronionego krajobrazu 46 850,0 Użytki ekologiczne 106,8
Dane: GUS Ochrona Środowiska i Leśnictwo w 2001 r. Białystok 2002

5.1. Wigierski Park Narodowy

Wigierski Park Narodowy utworzony został 1 stycznia 1989 r. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27.06.1988 r. (Dz. U. Nr 25, poz. 173). Obejmuje ochroną prawną 15 085 ha powierzchni, na którą składa się 9 464 ha gruntów leśnych, 2 908 ha wód i 2 713 ha innych terenów, głównie użytkowanych rolniczo (2 228 ha), stanowiących własność prywatną. Ochroną ścisła objętych jest 623 ha, w tym 283 ha lasów. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową.
Park zlokalizowany jest na północnych krańcach Puszczy Augustowskiej, w dorzeczu Niemna. Krajobraz urozmaicają: ozy, kemy, moreny czołowe oraz misy jezior. Osobliwością Parku są obfite źródliska przybrzeżne oraz specyficzne jeziorka śródleśne tzw. suchary, odpowiadające w klasyfikacji limnologicznej jeziorom dystroficznym. W strukturze roślinności dominują zespoły leśne, tj.: bory sosnowo-świerkowe, bory bagienne, olsy, a także zbiorowiska wodne, torfowiska i zespoły łąkowe.
Park położony jest na utworach polodowcowych ostatniego zlodowacenia północnopolskiego. Lasy Parku składają się z sosny pospolitej (80 % drzewostanu), świerka pospolitego 12 %, brzozy - 3 %, olchy czarnej - 3 %, dębu - 2 %; średni wiek drzewostanu wynosi 70 lat.
Występuje tu duża mozaikowatość siedlisk, silne zróżnicowanie rzeźby terenu, wiele typów jezior - od sucharów poprzez mezotroficzne do eutroficznych. Największym i najgłębszym jeziorem są Wigry (2 187 ha, głęb. mak. 73 m). W Parku stwierdzono występowanie prawie 1 000 gatunków roślin naczyniowych w tym blisko 60 gatunków roślin podlega ochronie prawnej (m.in. storczyki, widłaki, sasanka otwarta), ponad 200 gatunków mchów i wątrobowców oraz prawie 300 gatunków porostów. Stwierdzono występowanie ponad 1 700 gatunków zwierząt, w tym: 46 gatunków ssaków (m.in. wszystkie gatunki typowe dla tej strefy klimatycznej z wilkiem i łosiem), ok. 202 gatunków ptaków (m.in. krzyżodzioby świerkowe, droździki, orliki grubodziobe), 12 gatunków płazów, i 5 gatunków gadów. W wodach żyje 32 gatunki ryb (m.in. sieja, sielawa, lin, okoń i szczupak oraz reintrodukowane w ostatnim czasie troć jeziorowa i sum). Symbolem Parku jest bóbr, którego populacja liczy ok. 250 osobników.
Dotychczas poznana fauna zwierząt bezkręgowych liczy około 1500 gatunków, dla niektórych Park jest jedynym miejscem ich występowania. Stwierdzono tu obecność 289 gatunków objętych ochroną prawną, m.in.: 4 gatunki ważek, 10 gatunków chrząszczy, 4 gatunki motyli, 22 gatunki błonkówek, 5 gatunków ryb, 12 gatunków płazów i 185 gatunków ptaków. W faunie Parku występuje 128 gatunków, które umieszczone zostały w "Czerwonej Księdze Zwierząt" lub na "Czerwonych Listach Gatunków Zagrożonych w Polsce".
W skład Parku wchodzą obszary dwóch gmin powiatu sejneńskiego:
- gmina Krasnopol - 1 414,44 ha, czyli 9,4 % obszaru Parku,
- gmina Giby - 3766,61 ha, czyli 25,2 % obszaru Parku,

5.2. Obszary chronionego krajobrazu

Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny o wysokich walorach środowiska przyrodniczego i odznaczające się atrakcyjnym krajobrazem, których ochrona ma zapewnić zachowanie równowagi ekologicznej. Większość tych obszarów obejmuje doliny rzek, większe obszary leśne i kompleksy jezior oraz tradycyjnie ukształtowane krajobrazy kulturowe.
Charakter gospodarki prowadzonej na obszarach chronionego krajobrazu regulują zabezpieczające stan środowiska przepisy prawne (m.in. zakaz lokalizacji zakładów przemysłowych i obiektów uciążliwych dla środowiska, zakaz prowadzenia działalności niekorzystnie wpływających na krajobraz, dbałość o styl budownictwa dostosowany do lokalnych tradycji). Obszary chronionego krajobrazu pełnią różnorodne funkcje: otulinową (dla parków narodowych i krajobrazowych), rekreacyjną (tereny dla turystyki i wypoczynku, odciążające obszary o wyjątkowych walorach przyrodniczych) oraz są naturalnymi korytarzami ułatwiającymi migracje zwierząt.
W powiecie funkcjonują obecnie 2 obszary chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 46 850 ha.

Tabela Nr 4: Obszary chronionego krajobrazu w powiecie sejneńskim
Nazwa

Lokalizacja

Rok

utworzenia

Powierzchnia

(ha)

Cel ochrony

Pojezierze

Sejneńskie

1998

37 880,0

Ochrona i zachowanie krajobrazu Pojezierza Sejneńskiego wyróżniającego się urozmaiconą rzeźbą terenu, licznymi jeziorami, kemami, ozami i wzniesieniami morenowymi.

Puszcza

i Jeziora

Augustowskie

1998

65 475,0

Ochrona i zachowanie jednego z największych
i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksu leśnego Puszczy Augustowskiej oraz wartości kulturowych i historycznych Kanału Augustowskiego.

w granicach powiatu

1998

8 970,0

Ochrona i zachowanie jednego z największych
i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksu leśnego Puszczy Augustowskiej.
Dane: GUS - Ochrona środowiska i leśnictwo w 2001 r. Białystok 2002


5.3. Inne formy ochrony przyrody

Rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody obejmują zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych.
W powiecie utworzono 6 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 720,9 ha.

Tabela Nr 5: Rezerwaty przyrody w powiecie sejneńskim
Gmina

Nazwa

Lokalizacja

Rok

utworzenia

Powierz

chnia

w ha

Typ

Cel ochrony

Giby

Tobolinka

1959

4,62

wodny

Zachowanie ze względów naukowo-dydaktycznych jeziora dystroficznego
z pływającymi wyspami pła torfowców

Pomorze

1983

20,50

leśny

Zachowanie najstarszego drzewostanu Puszczy Augustowskiej oraz pozostałości dawnego grodziska.

Krasnopol

Marycha

1960

207,85

faunistyczny

Ochrona ostoi bobrów.

Puńsk

Bobruczek

1962

1,30

faunistyczny

Ochrona bobrów.

Sejny

Łempis

1983

132,21

leśny

Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych, wodnych i torfowiskowych z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin i zwierząt charakterystycznych dla Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego.

Kukle

1983

354,41

krajobrazowy

Zachowanie swoistych cech krajobrazu oraz naturalnych ekosystemów leśnych, bagiennych i wodnych.
Dane: GUS - Ochrona środowiska i leśnictwo w 2001 r. Białystok 2002

Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, np.: sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, głazy narzutowe.
Największą liczbę pomników przyrody stanowią pojedyncze drzewa, wiekowe, potężnych rozmiarów, o pięknym pokroju. Liczba drzew objętych ochroną zmienia się każdego roku - część z nich ulega zniszczeniu przez wichury lub obumiera, ale również uznawane za pomniki są nowe obiekty.
Ogólna liczba pomników przyrody w powiecie sejneńskim wynosi 76 , w tym w poszczególnych gminach powiatu przedstawia tabela Nr 6.

Tabela Nr 6: Pomniki przyrody w powiecie sejneńskim w podziale na gminy.
Gminy

Liczba pomników przyrody

Ważniejsze pomniki przyrody i ich lokalizacja

Giby

24

Modrzew europejski - Nadleśnictwo Płaska, obręb Serwy

Dąb szypułkowy - Nadleśnictwo Pomorze, leśnictwo - Giby

Krasnopol

16

Lipa drobnolistna - Smolany

Modrzew europejski - Maćkowa Ruda, posesja prywatna

Puńsk

10

Klon pospolity - Widugiery

Sejny

26

Sosna pospolita - Nadleśnictwo Pomorze, leśnictwo Wigrańce
Dane: GUS - Ochrona środowiska i leśnictwo w 2001 r., Białystok 2002

Stanowiska dokumentacyjne

Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.
Tą formą ochrony został objęty 1 obiekt:
· „Posejanka” (gmina Sejny) - rzadka formacja geomorfologiczna w nieczynnej żwirowni, uznana rozporządzeniem wojewody w roku 2001;

Użytki ekologiczne

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk np. naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne”, bagna, torfowiska, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wyspy na jeziorach.
Największym zlokalizowanym na analizowanym obszarze użytek ekologiczny to jezioro Długie Sejneńskie znajdujące się w gminie Krasnopol. Jezioro objęte jest programem reintrodukcji troci jeziorowej i innych rzadkich gatunków ryb. Znaczną część użytków ekologicznych stanowią na omawianym terenie wyspy na jeziorach.
Łączna powierzchnia użytków ekologicznych na terenie powiatu wynosi 106,8 ha.


5.4. Projektowana Sieć NATURA 2000

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczenia tych obszarów jest ochrona cennych pod względem przyrodniczym i zagrożonych składników różnorodności biologicznej w państwach Unii Europejskiej.
W skład sieci Natura 2000 wejdą:
- obszary specjalnej ochrony (OSO) - wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. „Ptasiej”, dla gatunków ptaków wymienionych w załączniku I do Dyrektywy,
- specjalne obszary ochrony (SOO) - wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. „Siedliskowej”, dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz siedlisk gatunków zwierząt i roślin wymienionych w załączniku II do Dyrektywy,
Na naszym terenie planowane są do utworzenia następujące obszary wchodzące w skład Sieci Natura 2000 znajdujące się częściowo na terenie powiatu sejneńskiego.
· obszary specjalnej ochrony (OSO):
- Puszcza Augustowska,
· specjalne obszary ochrony (SOO):
- Ostoja Augustowska,
- Ostoja Wigierska,

Nazwa Lokalizacja	Rok utworzenia	Powierzchnia (ha)	Cel ochrony
Pojezierze Sejneńskie	1998	37 880,0	Ochrona i zachowanie krajobrazu Pojezierza Sejneńskiego wyróżniającego się urozmaiconą rzeźbą terenu, licznymi jeziorami, kemami, ozami i wzniesieniami morenowymi.
Puszcza i Jeziora Augustowskie	1998	65 475,0	Ochrona i zachowanie jednego z największych i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksu leśnego Puszczy Augustowskiej oraz wartości kulturowych i historycznych Kanału Augustowskiego.
w granicach powiatu	1998	8 970,0	Ochrona i zachowanie jednego z największych i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksu leśnego Puszczy Augustowskiej.

Gmina	Nazwa Lokalizacja	Rok utworzenia	Powierz chnia w ha	Typ	Cel ochrony
Giby	Tobolinka	1959	4,62	wodny	Zachowanie ze względów naukowo-dydaktycznych jeziora dystroficznego z pływającymi wyspami pła torfowców
Pomorze	1983	20,50	leśny	Zachowanie najstarszego drzewostanu Puszczy Augustowskiej oraz pozostałości dawnego grodziska.
Krasnopol	Marycha	1960	207,85	faunistyczny	Ochrona ostoi bobrów.
Puńsk	Bobruczek	1962	1,30	faunistyczny	Ochrona bobrów.
Sejny	Łempis	1983	132,21	leśny	Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych, wodnych i torfowiskowych z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin i zwierząt charakterystycznych dla Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego.
Kukle	1983	354,41	krajobrazowy	Zachowanie swoistych cech krajobrazu oraz naturalnych ekosystemów leśnych, bagiennych i wodnych.

6. Zagrożenia środowiska przyrodniczego

6.1. Zanieczyszczenia wód

Jakość wód płynących

Z wyników badań prowadzonych w 2001 r. przez WIOŚ w Białymstoku w odcinkach rzek badanych na terenie powiatu sejneńskiego wynika, że rzeka Czarna Hańcza mieści się w II klasie czystości, natomiast rzeka Marycha w badanym odcinku 20,8 km stwierdzono 43,3 % tego odcinka w II klasie czystości, 35,1 % w III kl. czystości i 21,6 % jako wody nadmiernie zanieczyszczone.

Tabela Nr 7: Stan czystości rzek badanych w 2001 r.
Lp.

Nazwa rzeki

Badana

długość

(km)

Klasa czystości

I

II

III

n.o.n

km

%

km

%

km

%

Km

%

1.

Czarna Hańcza

-

-

100

-

-

2.

Marycha

20,8

-

-

9,0

43,3

7,3

35,1

4,5

21,6
Dane: WIOŚ w Białymstoku, Delegatura w Suwałkach

Jakość wód jeziorowych

Jakość wód 29 jezior, przebadanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku w latach 1991 - 2001, przedstawia się następująco:
· I klasa czystości - 2 zbiorniki,
· II klasa czystości - 12 zbiorników,
· III klasa czystości - 14 zbiorników,
· nie odpowiadają normom - 1 zbiornik,
Do najczystszych jezior na terenie powiatu zalicza się: Długie Sejneńskie i Dmitrowo. Natomiast najbardziej zanieczyszczone (NON) są wody jeziora Puńsk. Szczegółową charakterystykę jezior powiatu sejneńskiego przedstawia tabela Nr 8.

Tabela Nr 8: Charakterystyka jezior badanych przez WIOŚ w Suwałkach (2001 r.)
Lp.

Nazwa jeziora

Powierz-

chnia

[ha]

Głębokość

maks.

[m]

Lata badań

Kategoria

podatności na

degradację

Klasa

czystości

1.

Gieret

67,3

17,0

1995, 2001

2

2

2.

Pomorze

295,4

23,5

1995, 2001

2

3

3.

Zelwa

103,7

12,3

1995, 2001

2

2

4.

Wiłkokuk

39,1

12,2

1995

3

2

5.

Sejny

64,3

3,8

1996

NON

3

6.

Hołny

158,1

15,2

1996

3

2

7.

Gaładuś

728,6

54,8

1991 - 1995, 2001

1

2

8.

Dowcień

79,0

10,4

1992

3

3

9.

Żubrowo

97,3

17,0

1992

2

3

10.

Długie

102,4

48,0

1992

2

1

11.

Jegliniec

22,6

8,2

1992

3

2

12.

Gremzdel

59,3

10,0

1992

3

3

13.

Boczniel

25,5

6,8

1992

NON

2

14.

Gremzdy

188,1

14,3

1992

3

3

15.

Głuche

ok. 32,0

3,4

1992

NON

3

16.

Jurkowo

ok. 20,0

2,3

1992

NON

3

17.

Kociołek

ok. 3,3

2,6

1992

NON

3

18.

Płaskie

ok. 15,5

6,1

1992

3

2

19.

Miałkie

ok. 26,5

2,0

1992

NON

3

20.

Dmitrowo

61,2

42,0

1992

2

1

21.

Sumowo k. Dmitrowa

14,3

14,6

1992

2

3

22.

Białe k. Białogóry

78,2

15,1

1993

-

2

23.

Czarne k. Białogóry

24

6,0

1993

-

2

24.

Wierśnie

32,3

8,4

1993

-

3

25.

Boksze

96,4

22,0

1999

2

2

26.

Sejwy

85,6

21,5

1999

3

3

27.

Szejpiszki

71,4

21,6

1999

2

3

28.

Berżniki

81,0

38,8

2000

-

2

29.

Punia (Puńsk)

15,0

6,9

2000

-

NON
Uwaga: parametry jakości dotyczą ostatniego roku badań danego jeziora

Ścieki komunalne

Ogólna ilość ścieków komunalnych oczyszczonych w 2001 r. wynosiła 155 dam³. Wszystkie ścieki oczyszczane były w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem biogenów.

Tabela Nr 9: Ścieki komunalne oczyszczane w powiecie sejneńskim (2001 r.)
Wyszczególnienie

Ścieki oczyszczane

dam³

%

ogółem

biolo-

gicznie

z podw.

usuw. biog.

biolo-

gicznie

z podw.

usuw. biog

Powiat sejneński

155

0

155

0

100,0
Dane: GUS - Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r.

Ścieki przemysłowe

Ilość ścieków przemysłowych wytwarzanych w powiecie sejneńskim w 2001 r. przedstawia tabela nr 10.

Tabela Nr 10: Ścieki przemysłowe w powiecie sejneńskim w 2001 r.
Wyszczególnienie

Ścieki odprowadzone

W tym wymagające oczyszczania, odprowadzane bezpośrednio do

wód powierzchniowych lub do ziemi

ogółem

bezpośrednio

do wód powie-

rzchniowych

lub do ziemi

do

sieci

kana

lizac

yjnej

razem

oczyszczane

nie oczysz-

czane

razem

w tym

wody

chłod-

nicze

razem

w tym

mecha-

nicznie

biolo

gicznie

w dam³

Powiat

Sejneński

164

164

23

-

141

141

1

140

-

Miasto

164

164

23

-

141

141

1

140

-
Dane: GUS - Ochrona Środowiska i Leśnictwo w 2001 r., Białystok 2002

Ścieki pochodzące z rolnictwa

Trudnym do zmierzenia źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są niekontrolowane spływy powierzchniowe z obszarów rolnych, w tym chemizowanych i nawożonych. W ostatnich latach nastąpiło zmniejszenie, głównie ze względów ekonomicznych, ilości zużywanych nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Czynniki te wpływają na zmniejszenie niekorzystnego wpływu rolnictwa na stan czystości wód.
Ścieki z gospodarstw rolnych w większości gromadzone są w zbiornikach, często nieszczelnych, z których zanieczyszczenia przedostają się do wód powierzchniowych lub do ziemi. Brak danych dotyczących ilości, a zwłaszcza stanu technicznego przydomowych zbiorników na ścieki nie pozwala oszacować wpływu tego źródła zanieczyszczeń na środowisko.

Jakość wód podziemnych

Wody podziemne z ujęć w stanie naturalnym nie opowiadają wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2000 r. w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach, oraz zasad sprawowania kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 82 poz. 937), i wymagają uzdatnienia. Wody pobierane z ujęć wód podziemnych (wody płytkiego krążenia wody wgłębne) w przeważającej większości w stanie naturalnym zawierają ponadnormatywną zawartość związków żelaza, manganu oraz wykazują przekroczenie barwy i mętności. Zawartość związków żelaza, manganu wynika z naturalnych warunków geologicznych warstw wodonośnych.
Rzadko obserwowana jest podwyższona zawartość związków azotu, a jeszcze rzadziej metali ciężkich, w wodach wgłębnych (tj. wodach podziemnych, które występują pod nieprzepuszczalnymi utworami geologicznymi, posiadającymi dobrą lub średnią izolację przed zanieczyszczeniami). Obecność tych substancji wynika z naturalnych warunków geologicznych warstw wodonośnych.

Zagrożenia wód podziemnych.

Z racji położenia i charakteru powiatu sejneńskiego brak jest realnych zagrożeń wód ujmowanych na potrzeby uzdatniania. Zagrożenie może wystąpić jedynie w przypadku amoniaku, azotanów i azotynów. Przeciwdziałanie wymaga ustalenia stref ochrony pośredniej ujęć, będzie to tańsze niż konieczność sięgania w przyszłości po nowe zasoby wód czy też stosowanie skomplikowanych i kosztownych technologii uzdatniania.
Duże zagrożenie istnieje w przypadku mieszkańców powiatu korzystających z własnych ujęć w postaci studni kopanych.

6.2. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi

Zanieczyszczenia gleb

Zanieczyszczenie gleb jest oceniane na podstawie zawartości metali ciężkich (ołowiu, kadmu, cynku, miedzi, niklu, rtęci i arsenu) w powierzchniowej, dwudziestocentymetrowej warstwie gruntu. Pośrednio, zanieczyszczenie gleby mierzy się również zawartością metali ciężkich, azotanów i pestycydów w jadalnych częściach roślin (świeże owoce, korzenie).
Z analizy badań przeprowadzonych w 2001 r. na terenie powiatu jak i całego województwa wynika, że zawartość w glebach metali ciężkich: ołowiu, cynku, miedzi, niklu i kadmu jest bardzo niska zarówno w powiecie sejneńskim jak i województwie podlaskim. Śladowe ilości znajdujących się w glebach metali ciężkich są pochodzenia naturalnego.

Zagrożeniami dla jakości gleb są:
wprowadzanie do gleby nieczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych,
chemizacja rolnictwa (nawozy i środki ochrony roślin),
"dzikie" wysypiska odpadów,

Odpady

Problematyka odpadów opisana została szczegółowo w „Powiatowym planie gospodarki odpadami”.

Odpady komunalne

Największą grupą odpadów powstających na terenie powiatu sejneńskiego są odpady komunalne, związane z codzienną egzystencją człowieka. Zgodnie z treścią ustawy o odpadach odpadami komunalnymi są: "odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych". W skład odpadów komunalnych poza odpadami z gospodarstw domowych wchodzą odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności oraz odpady z pielęgnacji terenów zieleni. Odpady komunalne zawierają także odpady niebezpieczne, takie jak: zużyte baterie, akumulatory, świetlówki, termometry, opakowania po farbach, lakierach, rozpuszczalniki, smary, oleje, przeterminowane i nie wykorzystane leki. Szacuje się, że w Polsce stanowią one około 0,76 % ogólnej masy odpadów.
Zgodnie z danymi GUS w 2001 r. zebrano na terenie powiatu 2 860 Mg odpadów komunalnych, w tym 1898 Mg z budynków mieszkalnych. Zebrane odpady przekazano do składowania.

Odpady opakowaniowe

Odpady opakowaniowe stanowią dużą grupę odpadów komunalnych. W skład odpadów opakowaniowych wchodzą: papier i tektura, szkło, tworzywa sztuczne, wielomaterjałowe, blacha stalowa, aluminium, drewno i materiały naturalne.
Na podstawie analizy ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej oraz zakładanych limitach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych należy sądzić, iż zawrócenie do procesów produkcji surowców wtórnych wymuszą ww. ustawy i zakładane limity odzysku. Przyczyni się to do oszczędności miejsca na lokalnych składowiskach odpadów, ponadto wpłynie na zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych w procesach produkcji oraz obniżenie emisji zanieczyszczeń (gazów, pyłów, ścieków).

Osady ściekowe

Lp.	Nazwa jeziora	Powierz- chnia [ha]	Głębokość maks. [m]	Lata badań	Kategoria podatności na degradację	Klasa czystości
1.	Gieret	67,3	17,0	1995, 2001	2	2
2.	Pomorze	295,4	23,5	1995, 2001	2	3
3.	Zelwa	103,7	12,3	1995, 2001	2	2
4.	Wiłkokuk	39,1	12,2	1995	3	2
5.	Sejny	64,3	3,8	1996	NON	3
6.	Hołny	158,1	15,2	1996	3	2
7.	Gaładuś	728,6	54,8	1991 - 1995, 2001	1	2
8.	Dowcień	79,0	10,4	1992	3	3
9.	Żubrowo	97,3	17,0	1992	2	3
10.	Długie	102,4	48,0	1992	2	1
11.	Jegliniec	22,6	8,2	1992	3	2
12.	Gremzdel	59,3	10,0	1992	3	3
13.	Boczniel	25,5	6,8	1992	NON	2
14.	Gremzdy	188,1	14,3	1992	3	3
15.	Głuche	ok. 32,0	3,4	1992	NON	3
16.	Jurkowo	ok. 20,0	2,3	1992	NON	3
17.	Kociołek	ok. 3,3	2,6	1992	NON	3
18.	Płaskie	ok. 15,5	6,1	1992	3	2
19.	Miałkie	ok. 26,5	2,0	1992	NON	3
20.	Dmitrowo	61,2	42,0	1992	2	1
21.	Sumowo k. Dmitrowa	14,3	14,6	1992	2	3
22.	Białe k. Białogóry	78,2	15,1	1993	-	2
23.	Czarne k. Białogóry	24	6,0	1993	-	2
24.	Wierśnie	32,3	8,4	1993	-	3
25.	Boksze	96,4	22,0	1999	2	2
26.	Sejwy	85,6	21,5	1999	3	3
27.	Szejpiszki	71,4	21,6	1999	2	3
28.	Berżniki	81,0	38,8	2000	-	2
29.	Punia (Puńsk)	15,0	6,9	2000	-	NON

Wyszczególnienie	Ścieki oczyszczane
Powiat sejneński	155	0	155	0	100,0

Wyszczególnienie	Ścieki odprowadzone	W tym wymagające oczyszczania, odprowadzane bezpośrednio do wód powierzchniowych lub do ziemi
Powiat Sejneński	164	164	23	-	141	141	1	140	-
Miasto	164	164	23	-	141	141	1	140	-

Porządkowanie gospodarki ściekowej, budowa kanalizacji i oczyszczalni, spowodowało powstawanie osadów ściekowych, które wymagają dalszego unieszkodliwiania. Problem ten wymaga kompleksowego rozwiązania.

Na pracujących oczyszczalniach ścieków, zlokalizowanych w mieście Sejny (oczyszczalnia miejska i SM SEJNMLEK) powstało łącznie w roku 2001 około 314 ton suchej masy osadu. Stan sanitarny i zawartość metali ciężkich w tych osadach jest znacznie poniżej wielkości dopuszczalnych dla osadów wykorzystywanych w rolnictwie. Z ogólnej ilości wytworzonego osadu wykorzystano: 280 ton na cele przemysłowe i 28 ton na cele rolnicze. Pozostały osad został zdeponowany na terenie oczyszczalni.

Odpady przemysłowe

Odpady przemysłowe, powstają w wyniku działalności gospodarczej. Ze względu na rolniczy charakter analizowanego obszaru, powstają w niewielkiej ilości. Są to przede wszystkim odpady z przetwórstwa żywności i drewna. Dużą grupę stanowią odpady z urządzeń do oczyszczania ścieków oraz odpady z energetycznego spalania paliw (żużle, popioły). Największe ilości wytwarzanych odpadów przemysłowych stanowią: odpady z przemysłu mleczarskiego, wióry, trociny, kora, zrzynki drewna z zakładów przemysłu drzewnego, żużle i popioły lotne z kotłowni, odpady z oczyszczalni ścieków (skratki, piasek, odwodnione osady ściekowe). Odpady te na omawianym terenie są w większości deponowane na składowiskach odpadów komunalnych.

Odpady niebezpieczne

Do grupy odpadów niebezpiecznych należą odpady zawierające w swoim składzie substancje: toksyczne, palne, wybuchowe itd. Z w/w. odpadów na omawianym obszarze występują: zużyte baterie, akumulatory, odpady zawierające rtęć (lampy rtęciowe, termometry), pozostałości oraz opakowania po farbach i lakierach, rozpuszczalniki organiczne (w tym chlorowcoorganiczne), środki czyszczące, środki ochrony roślin (pestycydy) oraz opakowania po nich, środki do konserwacji i ochrony drewna oraz opakowania po nich, zbiorniki po aerozolach, pozostałości domowych środków do dezynfekcji i dezynsekcji, odpady zawierające oleje, odczynniki chemiczne, częściowo wykorzystane leki, materiały budowlane zawierające azbest (np. eternit), odpady wielkogabarytowe przede wszystkim agregaty chłodnicze (lodówki), w których znajdują się freony; wraki samochodowe, w których znajdują się akumulatory z elektrolitem, oleje czy płyny hamulcowe.

Odpady niebezpieczne medyczne

Ważną grupę odpadów niebezpiecznych stanowi część odpadów medycznych. Źródłem powstawania niebezpiecznych odpadów medycznych są jednostki służby zdrowia: szpitale, przychodnie, gabinety prywatne, laboratoria. Odpady medyczne niebezpieczne spalane są w spalarniach przyszpitalnych na terenie województwa.

Azbest

Inną ważną grupę materiałów niebezpiecznych stanowią materiały zawierające azbest. Chorobotwórcze działanie azbestu polega na drażnieniu ścianek pęcherzyków płucnych przez włókna respirabilne, tj. takie, które mogą występować w trwałej postaci w powietrzu. Włókna te są dłuższe niż 5 mikrometrów i mają grubość mniejszą od 3 mikrometrów, a stosunek długości do grubości włókna jest nie mniejszy niż 3:1. Wyroby z udziałem azbestu stanowią zagrożenie dla środowiska wówczas, gdy włókna są uwalniane do powietrza.
Ze względu na specyficzne właściwości azbestu - odporność na wysokie i niskie temperatury, działanie kwasów i innych substancji żrących oraz elastyczność - w latach 1970 - 1990 powszechnie stosowano azbest do produkcji materiałów budowlanych oraz części do maszyn i urządzeń, zwłaszcza narażonych na działanie siły tarcia i wysokich temperatur.
Obecnie główną masę wyrobów z azbestem na terenie powiatu sejneńskiego stanowią materiały budowlane: materiały izolacyjne, rury i płyty azbestocementowe, eternit. Ponadto azbest zawarty jest w płytkach podłogowych PCV, okładzinach hamulcowych, ubraniach ochronnych, kocach gaśniczych, płytkach stosowanych przy palnikach gazowych, uszczelkach i innych podobnych wyrobach.

6.3. Zanieczyszczenia powietrza

Powiat sejneński na tle pozostałych powiatów województwa plasuje się na jednym z wysokich miejsc w związku z czystością powietrza atmosferycznego. Na terenie powiatu nie istnieją zakłady przemysłowe będące głównym źródłem zanieczyszczeń. Głównymi źródłami zanieczyszczeń są kotłownie oraz środki transportu.
Największy udział w zanieczyszczeniu powietrza mają związki pochodzące z procesów spalania węgla w kotłowniach przy osiedlach mieszkaniowych, budynkach użyteczności publicznej oraz indywidualnych gospodarstwach domowych. Podczas procesu spalania węgla powstają pyły, tlenek węgla, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki oraz inne toksyczne związki.

Tabela Nr 11: Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych ze spalania paliw z sektora energetycznego w powiecie sejneńskim w 2001 r.
Wyszczególnienie Emisja zanieczyszczeń do powietrza pyłowych gazowych dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek węgla Mg / rok powiat sejneński 13 21 3 116 5734
Dane: zamieszczone w „Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska” dane z opłat za korzystanie ze środowiska

Działania podejmowane dla ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem

W ciągu ostatnich lat jakość powietrza uległa poprawie. Przyczyniła się do tego głównie Spółdzielnia Mieszkaniowa w Sejnach, podejmując następujące działania:
- modernizacja kotłowni: wymiana zużytych kotłów na nowe, wymiana pomp na nowocześniejsze, bardziej energooszczędne, montaż ciepłomierzy na kotłowniach, instalacje kotła olejowego do przygotowania ciepłej wody w sezonie letnim,
- modernizacja sieci: wymiana wyeksploatowanych sieci w kanałach łupinowych, betonowych na rury preizolowane,
- modernizacja instalacji wewnętrznych: montaż w całych zasobach zaworów termostatycznych,
Istotnym zjawiskiem wpływającym na stan czystości powietrza jest wymiana pieców węglowych na piece opalane olejem opałowym lub drewnem w gospodarstwach domowych. Jak również ograniczenie emisji energii poprzez termomodernizację budynków mieszkalnych.

6.4. Inne zagrożenia środowiska

Awarie przemysłowe

Nowa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska rezygnuje z nazwy dotychczas stosowanej - „nadzwyczajne zagrożenie środowiska” i reguluje tą problematykę pod nazwą „poważne awarie”. Definicje poważnej awarii i poważnej awarii przemysłowej określa odpowiednio art. 23 i 24 w/w ustawy.
.
poważna awaria - to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.
poważna awaria przemysłowa przez pojęcie to rozumie się poważną awarię w zakładzie. Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienie awarii, dokonujący przewozu substancji niebezpiecznych oraz organy administracji obowiązek ochrony środowiska przed awariami.
Zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w zależności od rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznej znajdującej się w zakładzie uznaje się za zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii albo za zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii. Zasady zaliczania zakładów do kategorii zakładów o zwiększonym ryzyku albo zakładów o dużym ryzyku określił Minister Gospodarki w drodze rozporządzenia z dnia 9.04.2002 r.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi wykaz potencjalnych sprawców poważnych awarii. Rejestr ten obejmował (wg stanu na koniec 2001 r.) jeden zakład z terenu powiatu sejneńskiego.

1. Spółdzielnia Mleczarska "SEJNMLEK" w Sejnach,
.
W powiecie sejneńskim brak jest składowiska przygotowanego do zdeponowania odpadów poakcyjnych, szczególnie w sytuacjach, gdy nie jest ustalony sprawca lub istnieją trudności z wyegzekwowaniem od niego utylizacji odpadów. W 2002 r. wytypowano składowisko odpadów komunalnych w Konstantynówce, które po zmodernizowaniu będzie mogło przyjmować odpady poakcyjne.

Hałas

W polskim prawie dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku określone zostały w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Wielkości dopuszczalne odnoszą się w nim do terenów wymagających ochrony przed hałasem i są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren.

Hałas komunikacyjny

.Komunikacja drogowa jest najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na klimat akustyczny powiatu. Jest to główne źródło uciążliwości hałasu dla ludzi i środowiska przyrodniczego.
Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Większość pojazdów emituje hałas o poziomie dźwięku od 85 do 94 dB, przy dopuszczalnych natężeniach hałasu w środowisku, w otoczeniu budynków mieszkalnych od 35 do 55 dB w porze nocnej i od 40 do 65 dB w porze dziennej. Najbardziej uciążliwe są pojazdy ciężkie, z których 80 % emituje hałas o poziomie dźwięku większym od 80 dB, z czego 40 % o poziomie większym od 85 dB.
Badania klimatu akustycznego prowadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przez Inspekcję Ochrony Środowiska obejmowały pomiary hałasu komunikacyjnego w mieście Sejny.
Wynikiem przeprowadzonych pomiarów hałasu komunikacyjnego miasta Sejny jest mapa rozkładów poziomów dźwięku przenikającego do środowiska (załącznik Nr 1).
Wnioski wynikające z przeprowadzonych badań przedstawiają się następująco:
· miasto Sejny w porze dziennej cechuje duży dyskomfort akustyczny, wahający się między dużą (zakres: 63 £ L_Aeq £ 70 dB), a średnią uciążliwością (zakres: 52 £ L_Aeq £ 62 dB) w subiektywnej skali opracowanej przez Państwowy Zakład Higieny,
· średnia ze zmierzonych wartości równoważnego poziomu hałasu dla całego terenu objętego badaniami, w porze dziennej (w odległości 1 m od krawężnika), wynosi 64,5 dB,
· największą uciążliwość w klimacie akustycznym miasta Sejny powoduje droga wojewódzka Nr 653 - średnia wartość L_Aeq = 65,9 dB, co kwalifikuje tereny przylegające do niej do klasy o dużym zagrożeniu hałasem,
· wartości progowe mogą być przekraczane w punkcie nr 1 zlokalizowanym na ul. Konarskiego, gdzie mamy do czynienia z terenem zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży (wynik 65,7 dB; progowa 65 dB),
· ograniczenie ruchu pojazdów ciężkich z przejścia granicznego w Ogrodnikach znacznie poprawiło komfort akustyczny w mieście (spadek wartości L_Aeq od 3,5 dB do 4,4 dB) tabela Nr 12.

Tabela Nr 12: Charakterystyka porównawcza uśrednionych poziomów dźwięku
i natężenia ruchu dla wybranych ulic miasta Sejny.
Ulica

Zmierzone L_Aeq/ilość punktów

[dB]

Natężenie ruchu

[poj./h]

1994 r.

2002 r.

1994 r.

2002 r.

Ogółem

ciężkie

Ogółem

ciężkie

Konarskiego

69,8/3

66,6/2

448

38

296

12

Piłsudskiego

69,5/2

66,4/1

528

33

297

19

Marchlewskiego

68,6/2

63,0/1

303

36

157

3

Konarskiego, Piłsudskiego, Marchlewskiego

69,4/7

65,9/4

429

36

262

12

1 Maja

68,1/1

63,7/1

426

24

186

8

22 Lipca

63,6/3

63,7/2

168

4

202

2

Parkowa

62,0/1

64,2/1

90

18

135

5
Dane: analiza pomiarów hałasu komunikacyjnego w Sejnach na podstawie
badań z 2002 r. prowadzonych przez WIOŚ w Suwałkach.

Możliwości ograniczenia hałasu komunikacyjnego w Sejnach

Walkę z hałasem drogowym można prowadzić dwutorowo:
· poprzez ograniczenie emisji akustycznej podstawowych źródeł hałasu tj. w tym przypadku komunikacji samochodowej,
· poprzez działania zmierzające do ograniczenia przenikania hałasu do środowiska.

Pierwsza metoda:
- wprowadzeniu ograniczeń prędkości ruchu pojazdów,
- poprawie jakości i ewentualnej wymianie nawierzchni jezdni w ramach prowadzonych prac remontowych,
- zmianie organizacji ruchu.
Drugą metoda:
- stosowanie ekranów akustycznych tj. naturalnych lub sztucznych przeszkód zakłócających propagację fali akustycznej na drodze pomiędzy źródłem a punktem obserwacji,
- specyficzne kształtowanie linii zabudowy i bryły powstających budynków, w celu zminimalizowania wpływu hałasu drogowego,
- zwiększenie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach, a w szczególności w stolarce okiennej.

7. Techniczna infrastruktura ochrony środowiska

7.1. Zaopatrzenie w wodę

Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę ludności, rolnictwa są wody podziemne. Ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę korzysta ok. 77,9 % mieszkańców, a pozostała część z własnych ujęć - studni kopanych i studni wierconych. Szacunkowy pobór wody z ujęć nie zewidencjonowanych można określić na ok. 947 m³/dobę.
Infrastruktura techniczna do korzystania z wód podziemnych to: ujęcia wód (studnie wiercone i stacje wodociągowe - stacje uzdatnia wody) i sieć wodociągowa. Liczba komunalnych eksploatowanych ujęć wód podziemnych, stacji uzdatniania, zasoby i pobór wody przedstawia tabela nr 13.

Tabela Nr 13: Liczba ujęć wód podziemnych, pobór wód i wielkości zasobów powiatu sejneńskiego wg stanu na koniec 2002 r.
Wyszczególnienie

Eksploatowane ujęcia wody

Stacje uzdatniania

Zasoby eksploatacyjne w m³/godz.

Pobór wody w m³/dobę

Zużycie wody w m³/d/os

Powiat sejneński

9

7

494

3 113

0,182

Miasto Sejny

3

1

150

893

0,149

Gminy razem

6

6

344

2 220

0,190

Sejny

2

2

65

480

0,202

Giby

1

1

80

600

0,250

Krasnopol

1

1

66

250

0,109

Puńsk

2

2

133

890

0,198
Dane: informacje uzyskane z samorządów gminnych

Według danych uzyskanych z samorządów (stan na koniec 2002 r.) łączna długość sieci wodociągowej wynosiła 477,1 km (26,5 km w mieście i 450,6 km na wsi). Z zaopatrzenia w wodę siecią komunalną korzysta 98,1 % mieszkańców miasta. Ujęcia wody i wodociągi posiadają także wszystkie gminy, jednak rozwój sieci wodociągowej na terenach wiejskich jest bardzo zróżnicowany. Najniższe wskaźniki rozwoju sieci wodociągowej na terenach wiejskich występują w gminach: Krasnopol i Sejny.
Liczba gospodarstw domowych korzystających ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę i długość komunalnej sieci wodociągowej systematycznie rośnie, szczególnie na terenach wiejskich. Jednocześnie są modernizowane stacje wodociągowe w celu poprawienia jakości wody i obniżenia kosztów eksploatacji.
Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne zwykłych wód podziemnych (głównie czwarto- i trzeciorzędowych) w 2002 r. wynosiły ok. 494 m³/godz.
W powiecie sejneńskim nie występuje deficyt zasobów eksploatacyjnych w stosunku do zapotrzebowania na wodę pobieraną z wodociągów. Występują jednak obszary z deficytem płytkiej i bardzo płytkiej wody podziemnej, tzw. wody rolniczej.
Zestawienie informacji o długości sieci wodociągowej oraz liczbie przyłączy do budynków w układzie gminnym, przedstawia tabela nr 14.

Tabela Nr 14: Wodociągi w powiecie sejneńskim stan na koniec 2000 i 2002 r.
Wyszczególnienie

Rok

Sieć wodociągowa w km

Przyłącza

wodociągowe

Ilość mieszkańców korzystająca z wodociągów

% mieszkańców korzystających z wodociągów

Powiat sejneński

2000

410

2755

14911

65,84

2002

477,1

2980

17568

77,9

Miasto Sejny

2002

26,5

545

6000

98,06

Gminy razem

2002

450,6

2435

11568

70,39

Sejny

2002

137

640

2368

55,56

Giby

2002

64

510

2400

74,77

Krasnopol

2002

36

346

2300

53,34

Puńsk

2002

213,6

939

4500

96,77
Dane: informacje uzyskane z samorządów gminnych

7.2. Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków

Kanalizacja sanitarna

Wg danych z gmin, w 2002 r. w powiecie sejneńskim łączna długość kanalizacji sanitarnej wynosiła 24,9 km, z tego 11,1 km na terenie miast, a 13,8 km na terenach wiejskich. Z kanalizacji korzysta 83 % ludności miasta.
Długość sieci kanalizacji sanitarnej i liczbę przyłączy, z podziałem na miasto i gminy wiejskie przedstawia tabela Nr 15.

Tabela Nr 15: Kanalizacja w powiecie sejneńskim, stan na koniec 2000 i 2002 r.
Wyszczególnienie

Rok

Sieć kanalizacyjna w km

Liczba przyłączy

Ilość mieszkańców korzystających z kanalizacji

% mieszkańców korzystających z kanalizacji

Powiat sejneński

2000

12,258

-

5386

23,8

2002

24,9

645

6100

27,05

Miasto Sejny

2002

11,1

317

5080

83,02

Gminy razem

2002

13,8

328

1020

6,21

Sejny

2002

-

-

-

-

Giby

2002

-

-

-

-

Krasnopol

2002

-

-

-

-

Puńsk

2002

13,8

328

1020

21,94
Dane: informacje uzyskane z samorządów gminnych

Oczyszczalnie ścieków

Oczyszczalnie komunalne
W 2002 roku 27,05 % ogólnej liczby mieszkańców powiatu obsługiwanych było przez oczyszczalnie ścieków. Wskaźnik taki dla kraju wynosi 54,7 %. W mieście obsługiwanych było 5080 mieszkańców (83,02 %, w kraju 80,9 %), na wsi 1020 mieszkańców (6,21 %, w kraju 12,4 %).
Zgodnie z danymi samorządów w 2002 r. w powiecie funkcjonowały 2 biologiczno-mechaniczne oczyszczalnie ścieków komunalnych o łącznej przepustowości 2800 m³/dobę. Szczegółowe dane dotyczące oczyszczanych ścieków przedstawia tabela nr 16.

Tabela Nr 16: Oczyszczalnie ścieków w powiecie sejneńskim stan na koniec 2000 i 2002 r.
Wyszczególnienie

Rok

Przepustowość m³/d

Ilość oczyszczanych ścieków m³/rok

Ilość dowożonych ścieków m³/rok

% mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnię

Powiat sejneński

2000

2 650

273 750

10 220

21,72

2002

2 800

195 000

13 899

27,05

Miasto Sejny

2002

2 650

165 000

13 899

83,02

Gminy razem

2002

150

30 000

-

6,21

Sejny

2002

-

-

-

-

Giby

2002

-

-

-

-

Krasnopol

2002

-

-

-

-

Puńsk

2002

150

30 000

-

21,94
Dane: informacje uzyskane z samorządów gminnych

Oczyszczalnie przemysłowe

W powiecie sejneńskim funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków przemysłowych Zakładu Produkcji Mleczarskiej „Sejnmlek”. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowości projektowej 675 m³/dobę. Aktualnie oczyszcza ona 400 m³ ścieków w ciągu doby.

7.3. Składowiska odpadów stałych

Składowiska odpadów komunalnych

Jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest składowanie.
W powiecie sejneńskim według stanu na dzień 31.12.2002 r. funkcjonują trzy składowiska odpadów. Wśród nich:
2 posiadają wydane pozwolenie na budowę,
3 posiadają pozwolenie na użytkowanie,
3 posiadają instrukcję eksploatacji,
3 posiadają opracowany przegląd ekologiczny,
2 posiadają uszczelnione podłoże,
1 posiada instalacje do zbierania odcieków,
3 prowadzi ewidencję odpadów,
3 otoczonych jest pasem zieleni.
1 posiada brodzik dezynfekcyjny,
1 posiada piezometry,
Składowiska, nie posiadają odpowiedniego wyposażenia technicznego, np. kompaktorów.
W powiecie, wg stanu na koniec 2002 r., były 2 składowiska zorganizowane tj. składowisko miasta Sejny w miejscowości Konstantynówka i składowisko gminy Puńsk w miejscowości Szołtany. Posiadają one uregulowany stan prawny, czyli decyzje - pozwolenia na budowę, bądź na użytkowanie obiektów. Ich łączna powierzchnia wynosiła 3,9 ha. Składowisko gminy Krasnopol o powierzchni 0,7 ha nie spełniające wszystkich wymogów przewidziane jest do zamknięcia nie później niż do końca 2009 r.
Informacje dotyczące składowisk odpadów zostaną uszczegółowione w „Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami”.

7.4. Ochrona powietrza

Powiat sejneński na tle pozostałych powiatów województwa podlaskiego plasuje się na jednym z wysokich miejsc w związku z czystością powietrza atmosferycznego. Na jego terenie nie istnieją zakłady przemysłowe będące głównym źródłem zanieczyszczeń. Jedynie lokalne kotłownie oraz zanieczyszczenia z gospodarstw wiejskich powodują emisję związków do atmosfery.


8. Ocena stanu środowiska - podsumowanie

Stan poszczególnych komponentów środowiska powiatu można ocenić jako bardzo dobry. Charakteryzuje się mniejszym, w odniesieniu do średniej województwa jak i kraju stopniem degradacji i zanieczyszczenia. Odnosi się to w szczególności do:
· wysokiej różnorodności przyrodniczej (krajobrazowej, siedliskowej i gatunkowej),
· występowania wielu ekosystemów naturalnych i półnaturalnych - m.in. dużych kompleksów leśnych i jezior,
· niskiego stopnia zanieczyszczenia gleb i dobrej jakości powietrza,
Zachowaniu tych walorów służy m.in.:
· bardzo mała liczba zakładów przemysłowych,
· stała poprawa infrastruktury służącej ochronie środowiska,
· objęcie znacznej części powiatu różnymi formami ochrony przyrody w tym obecność parku narodowego,
· niski stopień urbanizacji i bardzo mała gęstość zaludnienia,
· niski poziom chemizacji środowiska,
Najważniejszymi problemami środowiskowymi powiatu są:
· zanieczyszczenie i eutrofizacja wód,
· zaśmiecenie terenu; „dzikie wysypiska”,
· słabo rozwinięty system zbierania odpadów od mieszkańców,
· mała retencja wód w zlewniach,
Dokładniejsze omówienie walorów i zagrożeń środowiska zawiera analiza SWOT.



9. Analiza SWOT

9.1. Czynniki wewnętrzne

9.1.1. Mocne strony

Stan przyrody i środowiska

1) wysoka różnorodność biologiczna obszaru powiatu (krajobrazowa, ekosystemowa, siedliskowa i gatunkowa), występowanie wielu gatunków i siedlisk rzadkich w skali europejskiej,
2) istnienie sieci obszarów i obiektów chronionych (parki narodowe, rezerwaty i in.) obejmujących znaczną część obszaru powiatu; występowanie obszarów unikatowych w skali europejskiej i światowej, występowanie dużych obszarów leśnych oraz naturalnie ukształtowanych dolin rzecznych,
3) dobry stan zdrowotny lasów,
4) niewielkie zanieczyszczenie powietrza pyłami, dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu,
5) dobry stan czystości większości dużych naturalnych zbiorników wodnych (brak w tej grupie jezior pozaklasowych),
6) bardzo niska zawartość metali ciężkich w glebach użytków rolnych (zawartość naturalna),
7) niski poziom chemizacji środowiska,
8) rosnąca powierzchnia terenów zalesionych,
9) bardzo niskie tempo wyłączania gruntów rolnych i leśnych z dotychczasowego użytkowania,

Stan infrastruktury służącej ochronie środowiska

10) rozwój sieci kanalizacyjnej,
11) istnienie rezerw przepustowości funkcjonującej oczyszczalni ścieków, które umożliwiają rozbudowę systemów kanalizacyjnych i odprowadzanie ścieków do istniejącego obiektu,
12) jedno z najniższych spośród wszystkich powiatów województwa podlaskiego zużycie wody,
13) wzrost liczby komunalnych oczyszczalni ścieków z jednej w 2000 r. do dwóch w 2002 r. i jednoczesny spadek o około 30 tys. m³/rok ogólnej ilości ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do wód powierzchniowych,
14) wzrost liczby ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków z 21,7 % w 2000 r. do 27,1 % w 2002 r., w tym wyższy w stosunku do średniej krajowej odsetek ludności miejskiej obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków (83,02 %; w Polsce średnio 80,9 %),
15) zorganizowany system ratowniczo-gaśniczy,

Sfera gospodarcza

16) mała ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych,
17) brak przemysłu degradującego środowisko,
18) nie agresywna w stosunku do środowiska tradycyjna gospodarka rolna, rozwój przyjaznych środowisku przyrodniczemu form gospodarowania,
19) wdrażanie zasad gospodarki leśnej sprzyjających zachowaniu różnorodności biologicznej, stopniowa „ekologizacja” gospodarki leśnej,
20) korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i integrowanego oraz rozwoju przyjaznych dla środowiska form turystyki,
21) korzystne warunki dla rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii: biomasy i energii wiatru, oraz rosnące zainteresowanie inwestycjami w tym zakresie (biomasa) wyrażające się m.in. modernizacją kotłowni węglowych na biomasę,

Sfera społeczna

22) bardzo niska gęstość zaludnienia (26 osób/km², przy średniej województwa 60 osób/km², i średniej krajowej 124 osób/km²),
23) niski stopień urbanizacji, bardzo mała powierzchnia terenów miejskich (0,41 % powierzchni, przy 4,5% powierzchni województwa, i krajowej 6,8%),
24) rosnące kwalifikacje oraz doświadczenie administracji obszarów chronionych, lasów państwowych oraz kadr ochrony środowiska,
25) powstanie Stowarzyszenia Samorządów Ziemi Sejneńskiej i integrowanie swoich członków do wspólnej realizacji zadań. Rola stowarzyszenia w zakresie ochrony środowiska:
- integrowanie swoich członków do wspólnej realizacji zadań obejmujących więcej niż teren jednego samorządu gminy lub miasta w zakresie ochrony środowiska, zagospodarowania odpadów komunalnych, oczyszczania ścieków, budowy dróg, opracowanie i realizacja projektu zagospodarowania turystycznego, wspólne rozwiązywanie problemów z padłymi zwierzętami,
- współpraca w zakresie poprawy infrastruktury technicznej (drogi, telekomunikacja, gazownictwo, elektroenergetyka, wodociągi, kanalizacja itp.),
26) działalność edukacyjna prowadzona przez pracowników obszarów chronionych (konkursy, wydawnictwa, zajęcia aktywnej edukacji terenowej, akcje prośrodowiskowe - sprzątanie świata, dzień ziemi),
27) wprowadzanie do programów edukacji formalnej zagadnień ochrony przyrody i środowiska, działalność szkolnych kół zainteresowań,

9.1.2. Słabe strony

Stan przyrody i środowiska

1) degradacja zmeliorowanych terenów bagiennych,
2) obniżanie się poziomu wód gruntowych,
3) podatność gleb na czynniki erozyjne,
4) zanikanie drobnych zbiorników wodnych oraz bogatych przyrodniczo enklaw śródpolnych,
5) niedostateczna retencja wód w zlewniach,
6) urbanizacja terenów cennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym,
7) degradacja walorów przyrodniczych pobrzeża jezior poprzez zabudowę rekreacyjną i inną, często pozbawionych urządzeń służących ochronie środowiska,
8) zaśmiecanie lasów,
9) dewastacja drobnych zbiorników wodnych na obszarach użytkowanych rolniczo,

Stan infrastruktury służącej ochronie środowiska

10) za mała w stosunku do potrzeb liczba oczyszczalni ścieków (w roku 2002 oczyszczalnie obsługiwały 83 % mieszkańców miasta i 6,2 % mieszkańców wsi),
11) brak systemu segregacji, unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów),
12) niedostateczna liczba prawidłowo urządzonych składowisk odpadów,
13) ogólnie niski standard i zbyt mała liczba urządzeń ochrony środowiska na obszarach intensywnego ruchu turystycznego,
14) dysproporcje w rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (477,1 km / 24,9 km w 2002 r.),

Sfera gospodarcza

15) ograniczony dostęp do środków na rozbudowę i modernizację infrastruktury służącej ochronie środowiska (brak środków na wkład własny, zapotrzebowanie przekraczające możliwości dofinansowania zadań),
16) brak zakładu unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
17) duża ilość wyrobów zawierających azbest zainstalowanych w obiektach budowlanych,

Sfera społeczna

18) zbyt wolno postępujący wzrost świadomości społecznej dotyczącej konieczności gospodarowania w sposób przyjazny dla przyrody i środowiska, brak indywidualnych nawyków i postaw prośrodowiskowych (segregacji odpadów, oszczędności wody, nie zaśmiecania lasów),


9.2. Czynniki zewnętrzne

9.2.1. Szanse

Sfera prawna i polityczna

1) nowoczesne przepisy ochrony przyrody i środowiska, w tym przepisy związane z koniecznością wykonywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko i monitoringu stanu środowiska,
2) wprowadzenie nowych zasad finansowania inwestycji i działań proekologicznych (preferencyjne kredyty, ulgi podatkowe, dotacje z budżetu państwa),
3) możliwość uzyskiwania dotacji i pożyczek z funduszy krajowych i zagranicznych na inwestycje zmniejszające uciążliwość gospodarki dla środowiska oraz na rozwój infrastruktury,
4) prawny nakaz opracowywania programów ochrony środowiska przez jednostki administracji samorządowej,
5) wzrost uspołecznienia procesów podejmowania decyzji mających wpływ na stan środowiska,
6) wdrożenie instrumentów prawno-ekonomicznych mobilizujących do realizacji inwestycji prośrodowiskowych wynikających ze strategii krajowych oraz przyjętych zobowiązań międzynarodowych,
7) rozwój kontaktów i współpracy międzynarodowej z krajami UE w celu wymiany doświadczeń w zakresie proekologicznych metod gospodarowania,
8) rozwój współpracy samorządów z samorządami Litwy w zakresie wspólnego rozwiązywania problemów ochrony środowiska w rejonach przygranicznych,

Sfera przyrodnicza i społeczno - gospodarcza

9) możliwość objęcia ochroną prawną nowych obiektów - siedlisk i stanowisk występowania gatunków cennych w skali europejskiej poprzez wprowadzenie w Polsce systemu Natura 2000,
10) możliwość wzmocnienia systemu ochrony przyrody poprzez utworzenie transgranicznego obszaru chronionego Augustowsko-Druskiennickiego,
11) możliwość uzyskania zewnętrznego (krajowego i/lub zagranicznego) wsparcia finansowego programów ochrony różnorodności przyrodniczej oraz realizacji programu zalesiania gruntów o niskiej przydatności rolniczej,
12) wspieranie inicjatyw samorządów, organizacji i instytucji zmierzających do uzyskania pomocy finansowej z programów UE na rozwój infrastruktury ochrony środowiska,
13) wspieranie inicjatyw podmiotów gospodarczych zmierzających do uzyskania dofinansowania inwestycji eliminujących zagrożenia dla środowiska i wspierających zrównoważony rozwój, ze środków krajowych i zagranicznych,
14) skoordynowanie działań prośrodowiskowych na wszystkich szczeblach administracji samorządowej,
15) wzrost krajowego i zagranicznego popytu na „zdrową żywność”, bezpieczne dla środowiska formy sportu i rekreacji, turystyki i kontaktu z przyrodą,

Wyszczególnienie	Eksploatowane ujęcia wody	Stacje uzdatniania	Zasoby eksploatacyjne w m³/godz.	Pobór wody w m³/dobę	Zużycie wody w m³/d/os
Powiat sejneński	9	7	494	3 113	0,182
Miasto Sejny	3	1	150	893	0,149
Gminy razem	6	6	344	2 220	0,190
Sejny	2	2	65	480	0,202
Giby	1	1	80	600	0,250
Krasnopol	1	1	66	250	0,109
Puńsk	2	2	133	890	0,198

Wyszczególnienie	Rok	Sieć wodociągowa w km	Przyłącza wodociągowe	Ilość mieszkańców korzystająca z wodociągów	% mieszkańców korzystających z wodociągów
Powiat sejneński	2000	410	2755	14911	65,84
	2002	477,1	2980	17568	77,9
Miasto Sejny	2002	26,5	545	6000	98,06
Gminy razem	2002	450,6	2435	11568	70,39
Sejny	2002	137	640	2368	55,56
Giby	2002	64	510	2400	74,77
Krasnopol	2002	36	346	2300	53,34
Puńsk	2002	213,6	939	4500	96,77

Wyszczególnienie	Rok	Sieć kanalizacyjna w km	Liczba przyłączy	Ilość mieszkańców korzystających z kanalizacji	% mieszkańców korzystających z kanalizacji
Powiat sejneński	2000	12,258	-	5386	23,8
	2002	24,9	645	6100	27,05
Miasto Sejny	2002	11,1	317	5080	83,02
Gminy razem	2002	13,8	328	1020	6,21
Sejny	2002	-	-	-	-
Giby	2002	-	-	-	-
Krasnopol	2002	-	-	-	-
Puńsk	2002	13,8	328	1020	21,94

Wyszczególnienie	Rok	Przepustowość m³/d	Ilość oczyszczanych ścieków m³/rok	Ilość dowożonych ścieków m³/rok	% mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnię
Powiat sejneński	2000	2 650	273 750	10 220	21,72
	2002	2 800	195 000	13 899	27,05
Miasto Sejny	2002	2 650	165 000	13 899	83,02
Gminy razem	2002	150	30 000	-	6,21
Sejny	2002	-	-	-	-
Giby	2002	-	-	-	-
Krasnopol	2002	-	-	-	-
Puńsk	2002	150	30 000	-	21,94

9.2.2. Zagrożenia


Sfera prawna i polityczna

1) brak skutecznych przepisów z zakresu budownictwa i zagospodarowania przestrzennego zabezpieczających krajobraz przed degradacją (np. wznoszeniem budynków o formie niedostosowanej do krajobrazu),
2) opóźnienia w przygotowywaniu nowych aktów prawnych i przepisów wykonawczych dotyczących ochrony przyrody i środowiska,

Sfera przyrodnicza i społeczno - gospodarcza

3) możliwość wystąpienia groźnych dla człowieka, przyrody i środowiska awarii na Litwie (elektrownia atomowa w Ignalinie) oraz Białorusi,
4) rosnąca presja turystyczna na obszarach o najcenniejszych walorach przyrodniczych,

10. Zamierzenia powiatu i gmin w zakresie ochrony środowiska

Tabela Nr 17: Zamierzenia w zakresie budowy i modernizacji ujęć wody i wodociągów
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

     m. Sejny

1.

Budowa wodociągu i przyłączy

tak

342,8

342,8

-

-

-

-

-

-

-

Bank Światowy, śr. własne

2.

Budowa wodociągu ul. Mickiewicza

nie

40,0

-

-

-

40

-

-

-

-

środki własne

3.

Budowa wodociągu 1km

nie

100,0

-

-

-

-

100,0

-

-

-

środki własne

gm. Sejny

4.

Rozbudowa wodociągu zbiorczego Burbiszki

tak

3398,5

-

-

850,0

850,0

850,0

848,5

-

-

środki pomocowe,          środki własne

5.

Modernizacja stacji uzdatniania wody Burbiszki

tak

560,4

17,1

543,3

-

-

-

-

-

-

SAPARD, środki własne

6.

Rozbudowa wodociągu zbiorczego Berżniki

tak

900,0

-

-

-

-

-

-

900,0

-

środki pomocowe,           środki własne

Giby

7.

Modernizacja stacji uzdatniania wody w Gibach

tak

670,0

-

150,0

520,0

-

-

-

-

-

śr. własne, SAPARD, pożyczka WFOŚiGW

Puńsk

8.

Budowa wodociągu we wsiach Szołtany i Boksze

nie

300,0

-

-

40,0

50,0

50,0

60,0

100,0

-

śr. własne, wpłaty ludności

9.

Modernizacja hydroforni w Puńsku

projekt budowlany

500,0

-

-

-

300,0

200,0

-

-

-

śr. własne, ZGKiM, SAPARD

Krasnopol

10.

Rozbudowa stacji uzdatniania wody

nie

500,0

-

-

-

100,0

150,0

100,0

150,0

-

śr. własne, z budżetu ARiMR

11.

Rozbudowa wodociągu Głuszyn - Jeziorki

projekt kosztorysu

350,0

-

-

250,0

100,0

-

-

-

-

śr. ludności, śr. własne, ARiMR


Tabela Nr 18: Zamierzenia w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

Puńsk

1.

Rozbudowa oczyszczalni ścieków

nie

50,0

-

-

-

50,0

-

-

-

-

Śr. Własne


Tabela Nr 19: Zamierzenia w zakresie budowy i modernizacji kanalizacji sanitarnej i deszczowej
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

m. Sejny

1.

Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Marchlewskiego, Strażacka, Nowa, Młynarskiego,

nie

3 000,0

-

-

-

-

3 000

-

-

-

Środki pomocowe, środki własne,

Giby

2.

Budowa kanalizacji we wsiach Giby i Pogorzelec

nie

2 000,0

-

-

-

-

-

-

500,0

1 500,0

Środki własne, rolników i pomocowe UE

3.

Odprowadzenie ścieków do oczyszczalni w Sejnach

nie

-

-

-

-

-

-

-

-

-

kredyty WFOŚiGW

Puńsk

4.

Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w Puńsku

nie

150,0

-

-

-

80,0

70,0

-

-

-

środki własne

Tabela Nr 20: Zamierzenia w zakresie gospodarki odpadami
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

m. Sejny

1.

Recykling odpadów stałych

nie

10,5

-

3,5

7,0

-

-

-

-

-

WFOŚiGW , środki własne

Sejny

2.

Pojemniki KP-7, teren gminy

tak

160,534

146,534

14,0

-

-

-

-

-

-

środki własne,   WFOŚiGW, PFRON

Giby

3.

Zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na   terenie gminy

nie

250,0

-

-

-

50,0

100,0

100,0

-

-

środki własne,   rolników, pomocowe UE, pożyczka z WFOŚiGW

Puńsk

4.

Modernizacja wysypiska w Szołtanach

nie

400,0

-

-

-

400,0

-

-

-

-

środki własne,   WFOŚiGW , NFOŚiGW

Tabela Nr 21: Zamierzenia w zakresie ochrony powietrza
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

Powiat Sejneński (inwestycje własne)

1.

Modernizacja kotłowni węglowej na ekologiczną i termomodernizacja w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Sejnach

tak

1 112

-

1 112

-

-

-

-

-

-

środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW

2.

Modernizacja kotłowni węglowej na ekologiczną i   termomodernizacja w Zespole Szkół Technicznych w Sejnach

nie

1 500

-

-

-

750

750

-

-

-

środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW

Giby

3.

Budowa kotłowni z wykorzystaniem   energii odnawialnej (zrębki) w szkole podstawowej w Gibach, Karolinie i Frąckach

nie

-

-

-

-

-

-

-

-

300,0

środki własne, pomocowe UE, pożyczka z NFOŚiGW

Puńsk

4.

Modernizacja kotłowni w UG i Szkole Podstawowej w Puńsku na ekologiczną

nie

500,0

-

-

-

-

300,0

200,0

-

-

środki własne, środki UE ,   WFOŚiGW , NFOŚiGW

Tabela Nr 22: Inne zamierzenia inwestycyjne
Lp.

Nazwa zadania, lokalizacja

Posiadana

dokumen-

tacja

Wartość

kosztory-

sowa

[tys.PLN]

Nakłady

do

31.12.

2002 r.

Nakłady do poniesienia w latach

[tys. PLN]

Źródła finansowania

2003

2004

2005

2006

2007

2008

następne

Giby

1.

Budowa szlaku rowerowego na terenie gminy i plaży w Gibach

nie

-

-

-

-

-

-

-

-

300,0

środki własne i pomocowe UE

Puńsk

2.

Rekultywacja jeziora Puńsk

nie

200,0

-

-

-

-

200,0

-

-

-

środki własne, środki UE , WFOŚiGW


11. Uwarunkowania opracowania programu

11.1. Analiza obowiązującego stanu prawnego oraz kierunków zmian wynikających z wymogu dostosowania polskiego ustawodawstwa do wymogów ustawodawstwa Unii Europejskiej

Wprowadzenie

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w 1997 roku stwierdza, że Rzeczpospolita Polska - kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju - zapewnia ochronę środowiska naturalnego; nakłada ona także na władze publiczne obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

W 2000 roku został sporządzony dokument programowy „II polityka ekologiczna państwa”, który w 2001 roku został zaakceptowany przez Parlament. Ustala on cele ekologiczne do 2010 i 2025 roku. „II polityka ekologiczna państw” zakłada, że niepodważalnym kryterium obowiązującym na każdym - także lokalnym i regionalnym - szczeblu jej realizacji jest człowiek, jego zdrowie oraz komfort środowiska, w którym żyje i pracuje.
Człowiek jest ściśle związany w swojej działalności z systemem przyrodniczym (gleba, woda, powietrze, zasoby i różnorodność biologiczna, ekosystemy). Zachowanie równowagi w tym związku wymaga spójnego zarządzania:
· dostępem do zasobów środowiska,
· racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrodniczych,
· zapobieganiem powstawaniu negatywnych skutków działalności gospodarczej,
· likwidacją negatywnych skutków działalności gospodarczej.

Głównym celem „II polityki ekologicznej państwa” jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, przy założeniu, że skuteczna regulacja korzystania ze środowiska nie dopuści do powstania zagrożeń dla jakości i trwałości zasobów przyrodniczych. Przy jej realizacji obowiązywać winy zasady:
· zrównoważonego rozwoju - jako zasada podstawowa,
· przezorności - przewidująca, że rozwiązywanie pojawiających się problemów powinno następować po bezpiecznej stronie oraz związana z nią zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska,
· integracji polityk ekologicznej i sektorowych,
· równego dostępu do środowiska przyrodniczego w kategoriach równoważenia szans człowieka i przyrody oraz sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i międzygrupowej,
· regionalizacji w ramach ekosystemów europejskich oraz regionalizacji w stosunku do obszarów o zróżnicowanym stopniu przekształcenia i degradacji z równoczesnym rozszerzeniem uprawnień samorządu terytorialnego i wojewodów,
· uspołecznienia,
· "zanieczyszczający płaci",
· prewencji - przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska podejmowane być powinno na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć,
· stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT),
· klauzul zabezpieczających, umożliwiających państwom członkowskim stosowanie ostrzejszych kryteriów w porównaniu z wymogami prawa wspólnotowego,
· skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.
„II polityka ekologiczna państwa” zakłada 3 etapy osiągania swoich celów, w tym 2 etapy związane z procesem integracji z Unią Europejską:
· w trakcie ubiegania się o członkostwo w UE - etap realizacji celów krótkookresowych /2000 - 2002/,
· w pierwszym okresie członkostwa, zakładającym okresy przejściowe i realizację programów dostosowawczych - etap realizacji celów średniookresowych /2003 - 2010/,
· oraz etap realizacji celów długookresowych w ramach realizacji "Strategii zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 r."

Zadaniami pierwszego etapu były:
· pełna realizacja Układu Europejskiego, ustalającego 10-letni okres dla harmonizacji polskiego prawa ekologicznego z wymogami Unii Europejskiej /1994-2004/,
· pełna realizacja Narodowego programu przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej, ustalającego zadania szczegółowe dla okresu przedakcesyjnego i zakładającego gotowość integracji w roku 2002.

Wymienione zadania były realizowane poprzez:
· harmonizację przepisów prawnych z regulacjami obowiązującymi w Unii Europejskiej,
· reformę mechanizmów zarządzania ochroną środowiska, dostosowującą ją do wymogów związanych z integracją,
· stworzenie warunków prawnych i organizacyjnych do realizacji międzynarodowych konwencji ekologicznych,
· pełne wdrożenie reformy zarządzania państwem we wszystkich ogniwach związanych z ochroną środowiska,
· sukcesywne wdrażanie rozwiązań prawnych w sferze ekologicznej przyjmowanych w latach 2000 - 2002 przez Unię Europejską,
· zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie człowieka tzw. "gorących punktów" oraz zmniejszenie ich liczby,
· usprawnienie systemu przeciwdziałania powstawaniu nadzwyczajnych zagrożeń środowiska (poważnych awarii) oraz rozbudowę systemu ratownictwa ekologicznego i likwidacji skutków takich zagrożeń,
· podjęcie działań zmierzających do zintegrowania celów polityki sektorowej z polityką ekologiczną,
· rozpoczęcie wdrażania do realizacji polityki ekologicznej nowoczesnych i skutecznych mechanizmów, metod i procedur, których pełne wdrożenie powinno nastąpić w okresie dostosowawczym.

Cele średniookresowe (2003 - 2010) przewidują istotną poprawę stanu środowiska, praktyczne wdrożenie unijnych przepisów i standardów ekologicznych oraz postanowień konwencji międzynarodowych i umów dwustronnych, a także wzmocnienie instytucjonalne podejmowanych działań.

Cele długookresowe (do roku 2025) wiążą się z perspektywą zrównoważenia społeczno - gospodarczych procesów rozwojowych i pełną (możliwą) rewitalizacją zniszczonych ekosystemów; zakładają one:
· ugruntowanie konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju,
· utrwalenie zasady skutecznej kontroli państwa nad strategicznymi zasobami przyrodniczymi,
· pełną integrację polityk - przestrzennej, ekologicznej i sektorowych,
· dokonanie przebudowy modelu produkcji i konsumpcji w kierunku poprawy efektywności surowcowo - energetycznej oraz minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko wszelkich form działalności człowieka i rozwoju cywilizacyjnego,
· zachowanie obszarów o wysokich walorach turystyczno - rekreacyjnych,
· utrzymanie i ochrona istniejących ekosystemów o cennych wartościach przyrodniczych i kulturowych,
· odbudowa zniszczeń powstałych w środowisku przyrodniczym i renaturalizacja cennych przyrodniczo obszarów,
· efektywny wzrost wartości produkcji w rolnictwie i leśnictwie poprzez lepsze wykorzystanie potencjału biologicznego oraz podnoszenie jakości zdrowotnej produktów przy przeciwdziałaniu nadmiernej intensywności procesów produkcyjnych oraz metod upraw i chowu zwierząt,
· rezygnacja z niektórych osiągnięć nauki i techniki, które mogłyby negatywnie oddziaływać na środowisko,
· wypracowanie mechanizmów reagowania na nowe wyzwania pojawiające się wraz z postępującym rozwojem cywilizacji,

Zakres szczegółowy celów „II polityki ekologicznej państwa” przedstawia załącznik Nr 2-1
W 2002 r. opracowany został „Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa, na lata 2002 - 2010”, który jest dokumentem o charakterze operacyjnym tj. wskazującym wykonawców i terminy realizacji konkretnych zadań lub pakietów zadań, przewidzianych do realizacji, a także szacującym niezbędne nakłady i źródła ich finansowania.
Zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska porządkują dotychczasową, istniejącą od 1990 roku, praktykę okresowego sporządzania dokumentów programowych o nazwie „Polityka ekologiczna państwa” dla różnych horyzontów czasowych, lub nawet bez jednoznacznego określania okresu ich obowiązywania.
Artykuły 13 - 16 Ustawy nakładają obowiązek przygotowywania i aktualizowania polityki ekologicznej państwa co 4 lata. Przyjęta uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003 r. „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010” jest aktualizacją i uszczegółowieniem długookresowej „II polityki ekologicznej państwa”.

Prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska i jego dostosowanie do wymogów Unii Europejskiej

W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z prawem Unii Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w tym zakresie są systematycznie transponowane do prawa krajowego. Listę ustaw transponujących prawo Unii Europejskiej w obszarze „środowisko” wraz z wykazem odpowiednich aktów prawa wspólnotowego transponowanych przez daną ustawę zawiera załącznik Nr 2-2.
Przy opracowywaniu „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Sejneńskiego na lata 2004 - 2007” posługiwano się aktualnie obowiązującymi przepisami prawnymi w zakresie ochrony środowiska. Wykaz aktualnie obowiązujących przepisów przedstawia załącznik Nr 2-3.

Konwencje i porozumienia międzynarodowe

Polska jest obecnie sygnatariuszem 33 konwencji, porozumień międzynarodowych oraz protokołów w dziedzinie ochrony środowiska, z których 21 ratyfikowała. Postanowienia większości konwencji mają odzwierciedlenie w przepisach Unii Europejskiej. Natomiast postanowienia konwencji ratyfikowanych przez Polskę, do których nie przystąpiły kraje UE, zgodnie z zasadą klauzul zabezpieczających, mają odzwierciedlenie w postanowieniach polskich przepisów prawnych.
Wykaz konwencji i porozumień zawiera załącznik 2-4.

Programy sektorowe i regionalne

Przy sporządzaniu niniejszego dokumentu brano pod uwagę zapisy różnych programów rządowych oraz regionalnych, zwłaszcza:
· II polityki ekologicznej państwa,
· programu wykonawczego do II polityki ekologicznej państwa,
· polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010,
· programu ochrony środowiska województwa podlaskiego na lata 2003 - 2006,
· wojewódzkiego planu gospodarki odpadami,
· narodowej strategii ochrony środowiska,
· spójnej polityki strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa,
· polityki leśnej państwa,
· strategii rozwoju turystyki,
· programu rozwoju turystyki i zagospodarowania turystycznego województwa podlaskiego do 2010 roku,
Wykaz rządowych dokumentów programowych dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi zawiera załącznik 2-5.

11.2. Stan i kierunki rozwoju gospodarczego

Ludność

Według stanu na koniec roku 2002 r. w powiecie sejneńskim mieszkało 22 553 osoby, z czego 27,1 % w mieście. Na przestrzeni ostatnich kilku lat zauważalne jest sukcesywne zmniejszanie się liczby ludności i starzenie się tej części populacji.
W wyniku spadku tempa przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji obserwuje się ciągły spadek liczby ludności powiatu. Niski stopień urbanizacji powoduje, że gęstość zaludnienia powiatu kształtuje się na poziomie 26 osób/km²(średnia w województwie - 60 osób/km² , średnia w Polsce - 124 osoby/km²).
Do ujemnych zjawisk demograficznych zaliczyć należy: nadmierną migrację ze wsi do miast młodzieży bardziej wykształconej, nadreprezentację mężczyzn na obszarach wiejskich, co powoduje spadek zawierania związków małżeńskich i spadek przyrostu naturalnego.

Tabela Nr 23: Powierzchnia i ludność w powiecie i gminach w 2002 r.
Wyszczególnienie

Powierzchnia w km²

Miejscowości

Ludność

Kobiet na 100 mężczyzn

ogółem

na 1 km²

Powiat

856,1

183

22 553

26

97

miasto

4,5

6 119

1 360

106

wieś

851,6

183

16 434

19

94

Gminy wiejskie

Sejny

218

54

4262

20

91

Giby

323,6

54

3210

10

98

Puńsk

138,4

33

4650

34

99

Krasnopol

171,6

42

4312

25

90
Dane: informacje samorządów gminnych oraz GUS

Powiat Sejneński jest bardzo zróżnicowany pod względem etnicznym i kulturowym. Obok Polaków największą grupę stanowią mieszkający tu Litwini.

Gospodarka rolna, leśna, gospodarcze wykorzystanie wód

Gospodarka rolna

Rolnictwo powiatu funkcjonuje w trudnych warunkach przyrodniczo-klimatycznych i glebowych. Składają się na nie najkrótszy okres wegetacji w Polsce, rekordowe spadki temperatur, niska klasa bonitacyjna gleb oraz okresowe deficyty wody. Pomimo to rolnictwo jest dominującym działem gospodarki powiatu.
W ogólnej powierzchni powiatu 47,9 % stanowią użytki rolne, z czego 28,1 % to użytki zielone. Ta struktura stwarza dobre warunki do rozwoju produkcji mleka i mięsa wołowego. Najbardziej urodzajne tereny występują w południowo-wschodniej części powiatu.


Na terenie powiatu uprawia się głównie zboża, ziemniaki i rośliny pastewne. Spośród roślin przemysłowych występuje tytoń.
Produkcja zwierzęca oparta jest na trwałej bazie paszowej, jaką stanowią użytki zielone. Dominuje chów trzody chlewnej i bydła, jednakże kierunkiem rozwojowym jest produkcja mleka.
Dominujący na terenie powiatu typ małych, rodzinnych gospodarstw, opierających swoją działalność na naturalnych metodach uprawy roślin i hodowli, sprzyja tworzeniu gospodarstw agroturystycznych i produkcji żywności ekologicznej.

Gospodarka leśna

Powierzchnia leśna (tereny pokryte drzewostanem oraz przejściowo pozbawione go jak zręby i halizny przeznaczone do odnawiania) zajmują 42,4 % powierzchni powiatu. Biorąc pod uwagę aktualne warunki przyrodnicze (znaczny odsetek gleb klasy VI, VI RZ oraz nieużytki) istnieją jeszcze możliwości zwiększenia w niedalekiej perspektywie stopnia lesistości powiatu.
Stan lasów na terenie powiatu sejneńskiego jest dobry. Według badań monitoringowych z lat 1998-2001 opracowanych przez Instytut Badań Leśnictwa, lasy tego regionu nie są narażone na zanieczyszczenia powietrza.

Gospodarcze wykorzystanie wód

Wody powierzchniowe w powiecie sejneńskim wykorzystywane są do prowadzenia gospodarki rybnej oraz służą mieszkańcom i turystom dla celów rekreacyjnych. Ponadto stanowią one odbiorniki ścieków, głównie oczyszczonych, a także w niewielkim stopniu jako ujęcia dla nawodnień. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę ludności powiatu są wody podziemne. Charakteryzują się one stosunkowo dobrą jakością, lecz aby spełnić wszystkie wymagania jakim powinna odpowiadać woda do picia, wymagają uzdatniania.
Wskaźnik zużycia wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności jest jednym z najniższych w województwie i wynosi 1,3 dam³/km² (średnia w województwie - 4,3 dam³/km² , średnia krajowa - 34,2 dam³/km²). Ogółem pobór wody w 2001 r. wyniósł 1125 dam³, z czego w gospodarstwach domowych zużyto 921 dam³ tj. 81,9 %. Jedyne miasto powiatu sejneńskiego jakim są Sejny posiada komunalne ujęcia wody ze stosunkowo dobrze rozwiniętą siecią wodociągową. Na koniec 2002 r. wyposażonych w wodociąg było 98,1% ogółu mieszkańców miasta oraz 70,4 % mieszkańców na terenach wiejskich.

Turystyka

Wybitne walory środowiska przyrodniczego i kulturowego powiatu sprawiają, że jest to jeden z bardziej atrakcyjnych turystycznie regionów kraju. Turystyka ma szansę stać się ważną gałęzią gospodarki powiatu. Jednak warunkiem jej rozwoju są nakłady na ochronę środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, budowę i modernizację bazy turystycznej oraz infrastruktury technicznej.
Baza noclegowa powiatu jest niedostatecznie rozwinięta, większość obiektów pochodzi z lat 70. i charakteryzuje się niskim standardem.
Według danych GUS na koniec 2001 r. w powiecie sejneńskim funkcjonowało 19 obiektów, które dysponowały 820 miejscami noclegowymi. Statystyka ta nie obejmuje rosnącej liczby kwater agroturystycznych.

Przemysł

Struktura przemysłu powiatu sejneńskiego oparta jest na produkcji i przetwórstwie artykułów spożywczych (przemysł mleczarski, mięsny i spirytusowy). Ważne znaczenie może mieć również, produkcja drewna i wyrobów z drewna.

Przemysł spożywczy

W powiecie sejneńskim istnieje kilka jednostek zajmujących się przetwórstwem rolno-spożywczym. Wytwarzają one produkty mleczne, mięsne, piekarniczo-cukiernicze i alkoholowe.
Na omawianym terenie zlokalizowane są:
- Spółdzielnia Mleczarska „Sejnmlek”, 16-500 Sejny, ul. 1 Maja 41,
- Gorzelnia Rolnicza, 16-500 Sejny, ul. Łąkowa 23,
- Zakład Usług Rzeźnych, 16-500 Sejny, ul. Łąkowa 9,
- Masarnia GS Samopomoc Chłopska, 16-500 Sejny, ul. 1 Maja 40,
- Masarnia „Deśra” s. c. PPUH, 16-515 Puńsk, ul. Mickiewicza 80,
- Piekarnia „Deśra” PPUH, 16-515 Puńsk, ul. Sudawska 4,
- Piekarnia GS Samopomoc Chłopska, 16-500 Sejny, ul. 22 Lipca 43,
- Pekarnia Wiktor Pogorzelski, 16-500 Sejny, ul. 1 Maja 10,
- Piekarnia GS Samopomoc Chłopska, B.A. Mroczkowski, 16-515 Puńsk,
Potencjał produkcyjny tych zakładów jest niewielki i służy w zasadzie zaspokojeniu potrzeb lokalnych.

Przemysł drzewny

Obecnie przemysł drzewny jest słabo rozwinięty, mimo korzystnych warunków środowiska przyrodniczego (duża lesistość). Najbardziej rozwiniętym jego działem jest przemysł tartaczny. W powiecie sejneńskim funkcjonuje siedem tartaków. Są one małe i nastawione na zaspokojenie lokalnych potrzeb. Obok nich istnieje kilka zakładów stolarskich.

Energetyka

Energia odnawialna

Coraz większego znaczenia nabiera produkcja energii ze źródeł odnawialnych, głównie planowany rozwój kotłowni wykorzystujących biomasę. Wskazane również byłoby wykorzystanie energii wiatru poprzez tworzenie elektrowni wiatrowych. Źródłem energii cieplnej w gospodarstwach domowych jest głównie drewno i odpady drzewne.

11.3. Założenia polityki ekologicznej województwa i powiatu wynikające z przyjętych do realizacji dokumentów określających strategię rozwoju regionu

Wprowadzenie

Obszar funkcjonalny „Zielone Płuca Polski”, w skład którego wchodzi powiat sejneński, posiada wybitne walory przyrodnicze i pełni ważne funkcje ekologiczne w skali krajowej i europejskiej. Do dokumentów, które w istotny sposób ustosunkowują się do ochrony środowiska w regionie należą m. in. „Strategia rozwoju województwa podlaskiego”, „Program rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w latach 2003 - 2006”, „Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski” oraz „Strategia rozwoju Powiatu Sejneńskiego”.

„Strategia rozwoju województwa podlaskiego”

Strategia przyjęta przez sejmik województwa 28 sierpnia 2000 r. przewiduje trzy scenariusze rozwoju województwa: zachowawczo-ostrzegawczy, umiarkowany i optymistyczny. Przyjęto, że najbardziej realnym będzie scenariusz umiarkowany i na jego podstawie sformułowano szczegółowo misję rozwoju województwa. Scenariusz ten zakłada stały wzrost gospodarczy w całym okresie objętym strategią, a priorytety przewidują kierunki działań, których realizacja zmierzać będzie do zachowania jakości środowiska naturalnego.

Priorytet I - podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa - przewiduje między innymi następujące kierunki działań:
1. W zakresie rozwoju systemu transportowego województwa:
- budowę i modernizację dróg krajowych i wojewódzkich zgodnie ze stosownymi programami, zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie międzynarodowego, krajowego i regionalnego ruchu kołowego,
- rozbudowę i modernizację istniejących oraz budowę nowych miejsc obsługi podróżnych, stosownie do potrzeb ruchu turystycznego i towarowego przy drogach krajowych i wojewódzkich,
- modernizację linii i urządzeń kolejowych w dostosowaniu do międzynarodowych i krajowych potrzeb przewozowych oraz wymogów ekonomiki,
- tworzenie warunków do poprawy obsługi ludności województwa podlaskiego w zakresie komunikacji zbiorowej,
- tworzenie warunków do realizacji lotnisk,
- wspieranie sukcesywnej modernizacji i rozbudowy miejskich układów komunikacyjnych,
- opracowanie koncepcji rozwoju białostockiego węzła komunikacyjnego, umożliwiającej w szczególności rezerwowanie korytarzy dla perspektywicznych i kierunkowych elementów drogowych i kolejowych oraz etapowanie ich realizacji,
2. W zakresie rozwoju systemów energetycznych:
- dostarczenie energii w normatywnym standardzie jakościowym stosownie do potrzeb województwa,
- rozwój systemu gazowniczego województwa,
- rozwój systemów ciepłowniczych, zwłaszcza miast, stosownych do potrzeb rozwoju zagospodarowania i standardów ochrony środowiska,
3. W zakresie rozwoju systemów zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych:
· rozwój systemu zaopatrzenia w wodę ukierunkowanego na objęcie scentralizowanymi systemami wszystkich mieszkańców jednostek osadniczych o zwartej przestrzennie zabudowie,
· rozwój systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków, ukierunkowany w szczególności na zapewnienie współczesnych standardów cywilizacyjnych zamieszkiwania oraz eliminację zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, wymagać będzie wspierania:
- budowy oczyszczalni ścieków w miastach, wiejskich ośrodkach gminnych i wsiach nie posiadających takich urządzeń,
- modernizacji istniejących oczyszczalni pod kątem zwiększenia ich sprawności, zwłaszcza w redukcji związków biogennych,
- budowy sieci kanalizacji sanitarnej zwłaszcza w miejscowościach położonych na obszarach ochrony prawnej i obszarach rozwoju gospodarczego,
· rozwój systemów usuwania i utylizacji odpadów stałych ukierunkowany na ochronę środowiska i gospodarcze wykorzystanie części odpadów wymagać będzie wspomagania:
- modernizacji istniejących i budowy nowych wysypisk dla potrzeb miast i gmin, w szczególności na obszarach chronionych i rekreacyjnych,
- powszechnej selektywnej zbiórki odpadów,
- rozwiązania problemu unieszkodliwiania odpadów medycznych, utylizacji odpadów pochodzenia zwierzęcego i likwidacji zagrożeń z istniejących składów odpadów niebezpiecznych,

Priorytet II - wzmocnienie bazy ekonomicznej województwa - przewiduje między innymi następujące kierunki działań:
1. W zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich:
- tworzenie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych do poprawy jakości i struktury rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
- wspieranie specjalizacji i intensyfikacji produkcji rolniczej, dostosowanej do potrzeb rynku żywnościowego, przetwórstwa rolno-spożywczego i eksportu,
- stymulowanie rozwoju otoczenia rolnictwa i wzrostu zatrudnienia pozarolniczego na wsi,
- wspomaganie przedsięwzięć zmierzających do poprawy warunków cywilizacyjnych życia i pracy ludności rolniczej,

2. W zakresie rozwoju turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego:
- koncentrację działań wspierających, w tym z udziałem środków pomocowych zewnętrznych, na kompleksowym zagospodarowaniu turystycznym jednostek osadniczych, obszarów i obiektów o najwyższych w województwie walorach przyrodniczych i kulturowych,
- tworzenie warunków lokalizacyjnych oraz preferencji finansowych, organizacyjnych i prawnych sprzyjających pozyskiwaniu inwestorów do modernizacji i realizacji bazy turystycznej w najatrakcyjniejszych do tego celu obszarach,
- wspieranie rozwoju agroturystyki,

Priorytet III - zrównoważone gospodarowanie przestrzenią województwa z zachowaniem ważnych w skali krajowej i europejskiej walorów przyrodniczych i kulturowych, a także z ich racjonalnym wykorzystaniem dla przyspieszonego rozwoju - przewiduje podjęcie następujących działań w zakresie ochrony i kształtowania środowiska:
1. Tworzenie warunków prawnych do zachowania ciągłości przestrzennej i prawidłowego funkcjonowania podstawowych elementów środowiska przyrodniczego poprzez:
- podniesienie statusu ochronnego Puszczy Białowieskiej, części Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, Obszarów Chronionego Krajobrazu - Doliny Bugu oraz Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi,
- objęcie ochroną transgranicznych elementów systemu przyrodniczego województwa, tj. Suwalsko-Wisztynieckiego i Augustowsko-Druskiennickiego,
- objęcie ochroną prawną Niecki Michałowsko-Gródeckiej oraz niektórych dolin rzecznych istotnych dla funkcjonowania systemu ekologicznego województwa,
- uwzględnianie zasad ochrony prawnej w planach zagospodarowania przestrzennego miast i gmin,
2. Wzbogacenie systemu przyrodniczego województwa w szczególności poprzez:
- zalesiania gruntów marginalnych dla produkcji rolniczej zgodnie ze stosownymi programami dla zwiększenia stopnia lesistości województwa,
- sukcesywne zwiększania ilości zieleni przeciwerozyjnej na terenach rolniczych,
- modernizację i budowę zbiorników wodnych wg programu rozwoju małej retencji i racjonalnego ich wykorzystania,
3. Ochronę wód powierzchniowych i podziemnych w szczególności poprzez:
- wspieranie rozwoju systemów kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz innych działań zapobiegających zanieczyszczeniom i degradacji wód z priorytetem ochrony obszarów zasobowych ujęć komunalnych oraz wód w obszarach cennych przyrodniczo i rekreacyjnych,
4. Ochronę powierzchni ziemi i powietrza oraz wykorzystanie surowców mineralnych w szczególności poprzez:
- ochronę wartościowej rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed nieuzasadnionym przeznaczeniem na cele nierolnicze w planach zagospodarowania przestrzennego i ekologizację technologii produkcji rolniczej z priorytetem obszarów chronionych,
- racjonalną eksploatację złóż surowców mineralnych i rekultywację wyrobisk oraz zachowanie w dotychczasowym użytkowaniu rejonów perspektywicznej ich eksploatacji,
- wspieranie zwiększania udziału proekologicznych nośników energetycznych w źródłach ciepła oraz wprowadzania na szerszą skalę technologii ograniczających emisję zanieczyszczeń i zmniejszenie strat ciepła w budownictwie,
- rozwój stałego monitoringu urządzeń i obiektów zagrażających środowisku i przygotowanie środków zapobiegających zagrożeniom,
- wspieranie rozwoju nowoczesnego systemu przetwarzania i utylizacji odpadów stałych z priorytetem w obszarach chronionych,
5. Ochronę ludzi i środowiska przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym poprzez:
- stosowne rozwiązania planistyczne i projektowe głównych urządzeń komunikacyjnych, energetycznych i telekomunikacyjnych województwa,
- zastosowanie urządzeń technicznych eliminujących i ograniczających uciążliwości,
6. Ochronę przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska w szczególności poprzez :
- system monitoringu obiektów i urządzeń mogących spowodować nadzwyczajne zagrożenia środowiska,
- planowanie i przygotowywanie środków przeciwdziałania tym zagrożeniom,
7. Sporządzanie opracowań studialnych zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębniających się obszarów województwa takich jak np.:
- metropolitalny m. Białegostoku,
- obszar funkcjonalny Puszczy Białowieskiej
- „Przyrodnicza Perła Polski Biebrza - Wigry”
- turystyczny doliny rz. Bugu,
- turystyczny doliny górnej Narwi,
- szczególnej aktywności lub recesji gospodarczej,

Priorytet IV - Rozwój międzynarodowych kontaktów regionalnych i wymiany, w tym współpracy przygranicznej i transgranicznej województwa z regionami Białorusi i Litwy oraz międzynarodowa promocja regionu - przewiduje między innymi kierunek działań:
- rozwój współpracy międzynarodowej w dziedzinie ochrony transgranicznych walorów środowiska przyrodniczego.

„Program rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”

Dokument został przyjęty przez Sejmik Województwa Podlaskiego w dniu 20 sierpnia 2002 r. Autorzy „Programu rozwoju rolnictwa...” proponują wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem problemów jawnego i ukrytego bezrobocia na wsi podlaskiej, proponując m.in. rozwój infrastruktury otoczenia rolnictwa, zwłaszcza przetwórstwa rolno-spożywczego, wspieranie zarówno rolnictwa ekologicznego jak też intensywnego, ale także zalesianie gruntów marginalnych i wdrażanie proekologicznych zasad gospodarowania. Idea Programu zawarta została w dwóch priorytetach:

Priorytet I
Rozwój infrastruktury obszarów wiejskich, zmierzający do stymulowania rozwoju otoczenia rolnictwa i wzrostu zatrudnienia poza rolnictwem oraz do poprawy warunków cywilizacyjnych życia i pracy ludności.

Priorytet II
Poprawa efektywności sektora rolno-spożywczego poprzez wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawę marketingu artykułów mięsnych i mleka oraz wspieranie zróżnicowania systemów rolniczych dostosowanych do wymogów rynku żywnościowego i ochrony środowiska naturalnego.

„Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski”

Autorzy tej Strategii - mającej charakter ekspercki - przyjęli jako priorytetowe następujące cele rozwoju obszaru:
- stworzenie warunków do zachowania i wzmocnienia ekosystemów oraz ochrony wód i zasobów naturalnych,
- umożliwienie awansu cywilizacyjnego społecznościom lokalnym,
- aktywizację gospodarczą zharmonizowaną z wymaganiami środowiska przyrodniczego /rozwój zrównoważony trwały/.
Uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne głównymi wyznacznikami polityki przestrzennej uznano:
- historycznie uwarunkowane opóźnienie strukturalne i technologiczne gospodarki oraz małą dynamikę rozwoju,
- wykorzystanie granicznego i tranzytowego położenia oraz wysokie walory środowiska przyrodniczego,
- wykorzystanie zasobów endogenicznych stymulowanych popytem zewnętrznym przez stworzenie wielofunkcyjnej struktury gospodarczej.

Formą konkretyzacji strategii jest dziesięć programów działowych adresowanych do podmiotów gospodarczych realizujących strategię, administracji rządowej i samorządowej wszystkich szczebli oraz instytucji pozarządowych i organizacji społecznych. Istotnymi dla stanu środowiska są programy:
· Program ochrony środowiska przyrodniczego, którego celem jest zapewnienie skutecznej ochrony obszarów, doprowadzenie do dalszej poprawy stanu środowiska oraz wykorzystanie walorów i zasobów dla rozwoju regionu,
· Program ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych mający na celu poprawę stanu czystości wód powierzchniowych oraz skuteczną ochronę głównych zbiorników wód podziemnych,
· Program usprawnienia gospodarki odpadami stawiający sobie za cele likwidację źródeł zagrożeń zdrowia i środowiska, upowszechnienie zorganizowanego usuwania odpadów oraz zabezpieczenie przed zaśmiecaniem obszaru,
· Program rozwoju gospodarczego mający na celu przekształcenia proekologiczne oraz modernizację i rozbudowę potencjału gospodarczego ukierunkowaną na minimalizację ujemnego wpływu zainwestowania na środowisko przyrodnicze,
· Program racjonalizacji gospodarki wodno-ściekowej mający na celu racjonalizację zużycia wody, poprawę zaopatrzenia ludności w wodę oraz ochronę zasobów wodnych,
· Programy rozwoju sieci transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz sieci zasilania energetycznego stawiają za cel poprawę dostępności do jednostek osadniczych, poprawę obsługi użytkowników sieci komunikacyjnej i energetycznej oraz zmniejszenie uciążliwości transportu dla mieszkańców i redukcję zagrożeń środowiska przyrodniczego,
· Program zagospodarowania walorów turystycznych mający na celu poprawę stanu i niedopuszczenie do degradacji walorów przyrodniczych i turystycznych obszaru oraz wytworzenie atrakcyjnej oferty produktu turystycznego,
· Program promocji i marketingu stawia sobie za cel promowanie i kultywowanie tradycji tworzenia towarów markowych, propagowanie produktów obszaru ZPP oraz powołanie instytucji odpowiedzialnej za wymienione działania,

Zespół autorów Strategii wydzielił zadania, które winny znaleźć się w programach rządowych:
- w programach Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - utworzenie nowych parków narodowych, prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej i łowieckiej oraz ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych,
- w programach Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - prowadzenie zrównoważonej gospodarki rolnej,
- w programach Ministerstwa Transportu - budowa sieci dróg szybkiego ruchu i obwodnic, budowa nowych przejść granicznych, w tym w Tokarach, modernizacja linii kolejowych oraz portów lotniczych,
- w programach Ministerstwa Gospodarki - rozbudowa sieci elektroenergetycznej i gazowej.

„Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski” uwzględnia szanse i zagrożenia i ma charakter otwarty. Krystalizując poglądy na stan i przyszły kształt obszaru określa się ona jako stymulacja rozwoju. Jednakże jej realizacji nie sprzyja ekspercki charakter tworzenia i wdrażania bez uwzględnienia konieczności stosowania procesu planowania otwartego.

Projekt „Strategii Rozwoju Powiatu Sejneńskiego”

Priorytet I: Rozwój sektora turystycznego, a w szczególności agroturystyki i turystyki wiejskiej.
1. Rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej w celu zwiększenia atrakcyjności turystycznej regionu oraz wspomaganie działań w tym zakresie.
2. Rozwój bazy noclegowej.
3. Rozwój bazy żywieniowej .
4. Rozwój szlaków turystycznych.
- weryfikacja istniejących szlaków turystycznych pod względem ich użyteczności i wykorzystania oraz dostosowania do potrzeb turystów,
- zróżnicowanie szlaków turystycznych pod względem rodzajów uprawianej turystyki,
- opracowanie systemu szlaków powiatowych oraz powiązania istniejących sieci szlaków lokalnych w zintegrowany system szlaków regionalnych,
- opracowanie i realizacja programu zagospodarowania istniejących szlaków turystycznych pod względem technicznym, sanitarnym i informacyjnym,
- aktywizacja szlaków turystycznych Suwalszczyzny i Ziemi Sejneńskiej oparta o budowę tras rowerowych z perspektywą rozwijania turystyki transgranicznej w Euroregionie Niemen. Realizację powyższego celu oparte ma być na przygotowaniu projektu „Zintegrowany system zagospodarowania i wykorzystania szlaków turystycznych Suwalszczyzny - trasy rowerowe” prowadzonych przez SIRT - Suwałki,
5. Rozwój infrastruktury towarzyszącej.
6. Rozwój różnych form turystyki, w tym turystyki przyrodniczej, kulturowej i aktywnej.
7. Rozwój współpracy turystycznej z Litwą i Białorusią.

Priorytet II: Wspieranie i rozwój rolnictwa, w szczególności produkcji rolnej oraz rybołówstwa, leśnictwa i drobnej wytwórczości.

1. Opracowanie programu rozwoju przetwórstwa rolno - spożywczego.
2. Wspieranie rozwoju-promocja regionalnych produktów pochodzenia rolnego, w tym „zdrowej żywności” (tzw. rolnictwa ekologicznego), specjalizacja produkcji oraz zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych.
3. Poszukiwanie pozabudżetowych źródeł wspierania rozwoju rolnictwa, leśnictwa, drobnej wytwórczości i rybołówstwa.
4. Rozwój przemysłu drzewnego.
5. Wykorzystanie szeregu produktów leśnych niedrzewnych.
6. Poprawa jakości produktów rolnych.
7. Rozpowszechnianie wiedzy ekologicznej i unijnej wśród rolników.
- organizacja spotkań, seminariów, wykładów poświęconych tematyce ekologicznej i unijnej,
- propagowanie selektywnej zbiórki odpadów w powiecie,
9. Rozwój zarybiania .
10. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych.
11. Poprawa inwestycji w gospodarstwach rolnych.
12. Restrukturyzacja produkcji mleka.
13. Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji bydła mięsnego.
14. Modernizacja produkcji trzody chlewnej.
15. Zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych.
- wykorzystanie zapotrzebowania rynku na nowe produkty, w tym produkty ekologiczne,

Priorytet III: Rozwój rolnictwa na potrzeby energetyczne powiatu .

1. Rozwój niekonwencjonalnych źródeł energii - wykorzystanie zielonej masy, odpadów z gospodarki drzewnej do produkcji ciepła.
- uruchomienie pozyskiwania biomasy paliwowej na potrzeby Powiatu Sejneńskiego i innych obszarów poprzez promocję zagospodarowywania nieużytków na produkcję biopaliw tworząc w ten sposób nowe miejsca pracy,
- modernizacja kotłowni węglowych na kotłownie opalane biomasą,

Priorytet IV: Rozwój infrastruktury technicznej.

1. Poprawa stanu ochrony środowiska w powiecie.
- budowa nowoczesnego wysypiska śmieci z segregatornią, składowiskiem odpadów niebezpiecznych w szczególności azbestu i eternitu zaspokajającego potrzeby całego powiatu,
- rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, tj. opracowanie i budowa systemów zarządzania odpadami stałymi, systemów wodno-kanalizacyjnych,
- propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach rolnych, a w szczególności agroturystycznych; opracowanie projektów,
- włączenie ścieków z Gminy Giby i Krasnopol do oczyszczalni ścieków w Sejnach,
- propagowanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii, wykorzystanie nowoczesnych systemów grzewczych,
- opracowanie programu edukacji młodzieży i osób dorosłych co do realizacji programu selektywnej zbiórki śmieci,
- poprawa stanu powietrza atmosferycznego,
- zorganizowanie w Sejnach na istniejącym składowisku odpadów recyklingu wraz z wyposażeniem w niezbędne urządzenia,
2. Zapewnienie dostępu do pełnego wachlarza nowoczesnych usług współczesnej telekomunikacji.
3. Poprawa stanu infrastruktury drogowej.

Priorytet V. Rozwój współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej.

1. Zwiększenie roli i znaczenia Powiatu Sejneńskiego w regionie północno-wschodnim.
- aktywne uczestnictwo w pracach Euroregionu Niemen,
- - wspieranie przedsięwzięć społeczno-gospodarczych na terenach przygranicznych Polski, Litwy i Białorusi,
2. Rozwój współpracy międzyregionalnej.
- inicjowanie nowych i wspieranie dotychczasowych kontaktów z regionami Unii Europejskiej, doświadczonymi w programowaniu rozwoju regionalnego,
- kontynuowanie kontaktów z regionami Europy Wschodniej,
3. Tworzenie dobrego wizerunku powiatu w kontaktach międzyregionalnych i międzynarodowych.
- prowadzenie skutecznej promocji zagranicznej powiatu, w tym uczestniczenie w międzynarodowych imprezach promocyjno-handlowych i turystycznych,
- ożywienie kontaktów z Polakami na Litwie,

12. Cele programu i zadania realizacyjne

Wprowadzenie

Prawodawstwo polskie, dostosowane do wymogów unijnych, nakłada obowiązek ochrony środowiska naturalnego zgodnie z wymogami zrównoważonego rozwoju.
Położenie powiatu w północnowschodniej części województwa jak i kraju charakteryzującej się niskim stopniem urbanizacji i uprzemysłowienia oraz zachowanymi walorami środowiska naturalnego, znacznym udziałem zatrudnienia w gospodarce rolnej i leśnej oraz turystyce, a także niewielkim potencjałem finansowania rozwoju przemysłu upoważniają do przyjęcia założenia, że jedną z głównych szans powiatu jest racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych dla rozwoju nieuciążliwych dla środowiska gałęzi gospodarki.

12.1. Cele Programu

Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego w celach rozwojowych - w warunkach powszechnego dostępu do dóbr przyrody - wymaga powszechnego stosowania proekologicznych metod gospodarowania oraz podejmowania działań sprzyjających zachowaniu potencjału przyrodniczego regionu. Realizacja „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Sejneńskiego na lata 2004 - 2007”, zmierzająca do zachowania walorów środowiska naturalnego oraz poprawy jego stanu uzależniona jest od upowszechnienia informacji o planowanych kierunkach rozwoju oraz uzyskania akceptacji społecznej dla podejmowanych działań. Cele Programu przewidują:
- zachowanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych,
- ochronę zasobów i poprawę jakości wód podziemnych i powierzchni ziemi,
- ochronę zasobów wód powierzchniowych, poprawę ich jakości i zapobieganie zanieczyszczeniu,
- poprawę stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi,
- poprawę jakości powietrza atmosferycznego,
- wzrost wiedzy społeczeństwa o stanie środowiska naturalnego, jego zagrożeniach oraz sposobach przeciwdziałania zagrożeniom,
- wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu.

Wymienione cele realizowane będą poprzez działania o charakterze inwestycyjnym i organizacyjno - prawnym, zmierzające do eliminacji lub zmniejszania natężenia oddziaływania czynników zagrażających zasobom i jakości środowiska naturalnego. Należą do nich:
- racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych; zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności produkcji oraz zmniejszanie poboru wody na cele komunalne,
- zmniejszanie ilości wytwarzanych ścieków, odpadów stałych oraz pyłów i gazów,
- aktywna ochrona przyrody i krajobrazu,
- mobilizowanie społeczeństwa do podejmowania działań proekologicznych.

12.2. Zadania realizacyjne

12.2.1. Cele i zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu

Cel: Zachowanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych

realizowany poprzez:
· współpraca przy powoływaniu nowych obszarów i obiektów prawnie chronionej przyrody i krajobrazu, w tym sieci obszarów Natura 2000,
· usuwanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej,
· wzmocnienie służb ochrony przyrody, wspieranie działalności proekologicznych,

Zadania:
1. Rozwój systemu obszarów chronionych:
- doskonalenie koncepcji utworzenia transgranicznego obszaru chronionego: Augustowsko-Druskiennickiego,
2. Ochrona i renaturalizacja siedlisk:
- realizacja programu zwiększania lesistości kraju,
- zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej,
- wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego,
- intensyfikacja prac związanych z opracowaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów,

12.2.2. Cele i zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, gleb i powierzchni ziemi

Cel: Ochrona zasobów i poprawa jakości wód podziemnych, gleb i powierzchni ziemi

realizowany przez:
· eliminację czynników zagrożenia dla jakości wód podziemnych,
· restrukturyzację poboru wód dla celów użytkowych,
· zmniejszenie wodochłonności gospodarki,
· racjonalne użytkowanie gleb,

Zadania:
- doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących stref ochronnych wokół ujęć wody,
- modernizacja technologii uzdatniania wody do picia,
- wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce,
- umieszczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin,
- likwidacja „dzikich” składowisk odpadów,

12.2.3. Cele i zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych

Cel: Ochrona zasobów wód powierzchniowych, poprawa ich jakości i zapobieganie zanieczyszczaniu

realizowany przez:
· zapobieganie zmniejszaniu się zasobów wód powierzchniowych,
· stałe ograniczanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych,
· przywracanie jakości wód do stanu wynikającego z ich funkcji ekologicznych oraz sposobów użytkowania,

Zadania:
1. Ochrona zasobów wodnych:
- zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin,
2. Ograniczanie zanieczyszczeń wód:
- optymalizacja wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków,
- budowa nowych oczyszczalni ścieków oraz rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej,
- wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne systemy asenizacyjne - przydomowe oczyszczalnie ścieków,
- realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia azotowe pochodzące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę),
3. Poprawa jakości wód:
- rekultywacja silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych (z wodami pozaklasowymi),

12.2.4. Cele i zadania w zakresie gospodarki odpadami

Cel: Poprawa stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczaniu powierzchni ziemi

Realizowany poprzez:
· zmniejszanie ilości produkowanych odpadów,
· odzysk surowców wtórnych oraz odpadów organicznych w celu ich dalszego wykorzystania,
· właściwe składowanie i unieszkodliwianie odpadów,

Zadania:
1. Wprowadzenie programów edukacyjnych w zakresie minimalizacji powstawania odpadów i selektywnej ich zbiórki.
2. Modernizacja składowisk odpadów.

Podane powyżej zadania zostaną uszczegółowione w „Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami”.

12.2.5. Cele i zadania w zakresie ochrony powietrza

Cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego

realizowany poprzez:
· utrzymanie trendu zmniejszania zużycia energii na potrzeby produkcyjne i bytowe ludności,
· ograniczanie emisji „u źródła” w energetyce,

Zadania:
1. Zmniejszanie energochłonności produkcji oraz zużycia energii na potrzeby bytowe:
- ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków, montaż liczników ciepła i zaworów termostatycznych,
2. Ograniczanie emisji „u źródła”:
- modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem gazowym, płynnym lub biomasą wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła,
- realizacja inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,
12.2.6. Cele i zadania w zakresie monitoringu środowiska

Cel: Wzrost wiedzy o stanie środowiska naturalnego i jego zagrożeniach

realizowany poprzez:
· doskonalenie monitoringu stanu środowiska, analizę zmian zachodzących w środowisku i ocenę zagrożeń,

Zadania:
- realizacja zadań zarządców składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków w zakresie monitoringu,

12.2.7. Cele i zadania w zakresie edukacji ekologicznej

Cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu

realizowany poprzez:
· wspieranie działań uzupełniających system edukacji formalnej, podnoszących ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych,

Zadania:
- upowszechnianie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”,
- wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej,
- propagowanie umiarkowanego użytkowania zasobów naturalnych zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych,
- rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.),
- wspieranie imprez prośrodowiskowych,
- upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie, województwie i kraju,
- wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych,

13. Priorytety i harmonogram realizacji Programu oraz wytyczne dla samorządów

13.1. Priorytety Programu

Niniejszy Program zawiera (wymienione w poprzednim rozdziale) zadania o charakterze inwestycyjnym jak również organizacyjno-prawnym. Zadania sformułowano po analizie istniejącego stanu środowiska w powiecie. Niniejszy rozdział zawiera uszczegółowienie zadań.
Zadania dla organów samorządu terytorialnego zostaną rozdzielone wg kompetencji oraz uzupełnione o szacowane nakłady na realizację Programu i stopień priorytetowości. Zostaną także określone priorytety dla zadań koordynowanych oraz wyszacowane koszty realizacji zadań koordynowanych o charakterze inwestycyjnym. Niektóre z tych zadań realizowane winny być przez instytucje lub podmioty gospodarcze albo osoby fizyczne.

Zgodnie z treścią tezy 189 "II Polityki ekologicznej państwa" autorzy „Programu wykonawczego do II polityki ekologicznej państwa” przyjęli następujące oznaczenia liczbowe, charakteryzujące stopień priorytetowości:
I priorytet - likwidacja bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi,
II priorytet - konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska w obrębie terytorium naszego kraju,
III priorytet - konieczność partycypowania Polski w przeciwdziałaniu zagrożeniom globalnym (zmiany klimatyczne, warstwa ozonowa).

Priorytety ustalone dla poszczególnych zadań przedstawiono w tabelach 24,25,26

13.2. Zadania inwestycyjne

Podmioty odpowiedzialne za realizację zadań Programu powinny przystępować do realizacji wszystkich zadań w terminie możliwie szybkim, w miarę posiadanych możliwości organizacyjnych i finansowych. Przypisanie stopnia priorytetowości poszczególnym zadaniom sugeruje kolejność ich realizacji w sytuacji, gdy ograniczone możliwości finansowania uniemożliwiają realizację wszystkich zamierzeń.

13.3. Harmonogramy realizacji zadań

Zadania własne samorządu powiatu

Zadania te obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji samorządu powiatu. Obejmują one zadania o charakterze inwestycyjnym i organizacyjno-prawnym. Wykaz zadań własnych samorządu powiatu przedstawiono w tabeli nr 24.

Zadania samorządów gminnych

Zadania samorządów gminnych obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji gmin i szczegółowo ustalone zostaną w gminnych programach ochrony środowiska. Wykaz zadań samorządów gminnych przedstawiono w tabeli nr 24.

Zadania koordynowane

Wymienione zadania realizowane będą przez organy administracji państwowej i samorządowej oraz przez podmioty gospodarcze. W wykazach tych zadań wskazano jednostki odpowiedzialne oraz podmioty uczestniczące w realizacji. Ponieważ finansowanie tych zadań najczęściej nie leży w kompetencjach organów administracji, określenie jednostka odpowiedzialna oznacza spełnianie funkcji koordynatora lub inicjatora działań zmierzających do realizacji zadań. Wykaz zadań koordynowanych przedstawiono w tabelach nr 25 i 26.


Tabela Nr 24: Zadania samorządów powiatowych i gminnych
Lp.

Nazwa zadania

Priorytet

Termin realizacji

Jednostka

odpowiedzialna

Podmioty

uczestniczące

Koszty realizacji

/tys. PLN/

Źródła finansowania

Zadania ogólne

1

Opracowanie gminnych programów ochrony środowiska

III

VI 2004

Wójt, Burmistrz

SłPl

100

Środki własne gmin,

fundusze celowe

2

Opiniowanie programów gminnych pod względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i programem powiatowym

III

VI 2004

Zarząd powiatu

SłPl

w ramach działań statutowych

Środki własne

Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, kopalin, gleb i powierzchni ziemi

3

Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć wody

I

Sukcesywnie

Zarząd powiatu

SłPl,

RZGW

w ramach działań statutowych powiatu

Środki własne

4

Umieszczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych

i potencjalnych złóż kopalin

III

Sukcesywnie

Wójt, Burmistrz

SłPl

w ramach działań statutowych gmin

Środki własne

Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych

5

Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin

III

Sukcesywnie

Wójt, Burmistrz

SłPl

w ramach działań statutowych gmin

Środki własne

6

Opracowanie programu optymalizacji wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków

I

2004

Wójt, Burmistrz

SłKom,

SłPl

w ramach działań statutowych

Środki własne gmin,

fundusze celowe

7

Rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej, rozbudowa oczyszczalni ścieków

I

Sukcesywnie

Wójt, Burmistrz

SłKom,

SłPl

3 200

Środki własne gmin,

środki mieszkańców,

fundusze pomocowe, kredyty WFOŚiGW

Zadania w zakresie ochrony powietrza

8

Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem ekologicznym (biomasą), wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła oraz termomodernizacja budynków

II

Sukcesywnie

Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz

Administracja obiektów

3 112

środki własne, WFOŚiGW , NFOŚiGW

Zadania w zakresie monitoringu środowiska

9

Monitorowanie jakości ścieków doprowadzanych i oczyszczonych w oczyszczalniach

III

Praca ciągła

Zarządzający oczyszczalnią

-

w ramach działań statutowych

Środki własne

Zadania w zakresie edukacji ekologicznej

10

Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne organizacje pozarządowe i grupy obywatelskie

III

Sukcesywnie

Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz

Samorządy, NGO, szkoły, ODN

w ramach działań statutowych powiatów i gmin

Środki własne samorządów,

fundusze celowe

11

Propagowanie umiarkowanego użytkowania zasobów naturalnych zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych

III

Sukcesywnie

Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz

Wszystkie podmioty prowadzące edukację środowiskową

w ramach działań statutowych powiatów i gmin

Środki własne samorządów,

fundusze celowe

12

Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie, województwie i kraju

III

Sukcesywnie

Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz

Samorządy, OEE, radio, prasa, telewizja

w ramach działań statutowych powiatów i gmin

Środki własne samorządów,

fundusze celowe

13

Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych

III

Sukcesywnie

Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz, władze oświatowe

Samorządy, szkoły

w ramach działań statutowych

Środki własne samorządów,

fundusze celowe



Tabela Nr 25: Zadania koordynowane o charakterze organizacyjno-prawnym
Lp.

Nazwa zadania

Priorytet

Termin

realizacji

Jednostka

odpowiedzialna

Podmioty

uczestniczące

Źródła finansowania

Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu

1

Intensyfikacja prac związanych z opracowywaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów

III

sukcesywnie

Zarząd powiatu

Wojewoda,

właściciele

lasów, LP

Budżet państwa,

2

Realizacja programu zwiększania lesistości kraju.

III

praca ciągła

MRiRW, MŚ

Zarząd powiatu ARiMR, LP,

Budżet państwa,

środki własne,

fundusze celowe

3

Współpraca przy tworzenia transgranicznego obszaru chronionego: Augustowsko-Druskiennickiego i sieci obszarów Natura 2000

III

2005

MŚ

Wojewoda MSZ, SłOP, ON, SłPI, samorządy, LP, NGO

Budżet państwa, fundusze celowe

4

Wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych
na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego

II

praca ciągła

Zarząd województwa,

parki narodowe

Wojewoda, samorządy,

ARiMR,

ODR,

właściciele gospodarstw

Budżet państwa,

środki własne rolników,

programy rolno-środowiskowe UE

Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych

5

Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody
w gospodarce

II

Sukcesywnie

Zarząd województwa, wojewoda, samorządy

Podmioty gospodarcze

Środki własne podmiotów gospodarczych, fundusze celowe

Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych

6

Rekultywacji silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych (z wodami pozaklasowymi)

III

Sukcesywnie

RZGW

Samorządy

Budżet państwa,

fundusze celowe, fundusze pomocowe i strukturalne UE

Zadania w zakresie edukacji ekologicznej

7

Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”

III

praca ciągła

Zarząd województwa

ARiMR, ODR, samorządy

Środki własne ARiMR i rolników,

programy rolno-środowiskowe UE

Tabela Nr 26: Zadania koordynowane o charakterze inwestycyjnym

Lp.

Nazwa zadania

Priorytet

Termin realizacji

Jednostka

odpowiedzialna

Podmioty

uczestniczące

Koszty realizacji

/tys. PLN/

Źródła finansowania

Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu

1

Zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej

III

Praca ciągła

MRiRW

Zarząd powiatu

1 000

Budżet państwa

Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych i powierzchni ziemi

2

Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody, budowa i rozbudowa wodociągów

I

Sukcesywnie

Dyspozytorzy ujęć, samorządy

Właściciele gospodarstw

5 458

Budżet państwa środki własne, f. celowe,

f. pomocowe i strukturalne UE

3

Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów, zakrzaczanie i zalesianie tych terenów

II

Sukcesywnie

Dyspozytorzy terenów

Samorządy

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki podmiotów gospodarczych, fundusze celowe

Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych

4

Wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne systemy asenizacyjne - przydomowe oczyszczalnie ścieków

II

Sukcesywnie

Właściciele gospodarstw

Samorządy

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki własne

podmiotów gospodarczych, fundusze celowe, fundusze pomocowe i strukturalne UE

5

Realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia azotowe pochodzące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę)

II

Sukcesywnie

Właściciele gospodarstw

ARiMR,

ODR

WIOŚ

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki własne

podmiotów gospodarczych,

fundusze celowe, fundusze pomocowe i strukturalne UE

Zadania w zakresie ochrony powietrza

6

Ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków, w tym: ocieplanie budynków wymianę stolarki budowlanej, montaż liczników ciepła i zaworów termostatycznych

II

2006

Właściciele budynków

BGK

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki własne właścicieli budynków, budżet państwa (kredyty bankowe), fundusze celowe

7

Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła

II

Sukcesywnie

Podmioty gospodarcze,

właściciele budynków

Samorządy

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki własne podmiotów i osób fizycznych, fundusze celowe oraz pomocowe i strukturalne UE

8

Realizacja inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (biomasa)

II

2006

Samorządy

Podmioty gospodarcze,

Brak danych

do ustalenia kosztów

Środki własne podmiotów i osób fizycznych, fundusze celowe oraz pomocowe i strukturalne UE

Zadania w zakresie edukacji ekologicznej

9

Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.)

III

Praca ciągła

Wojewoda, samorządy, LP, parki narodowe

LP, PTTK, NGO, samorządy, parki narodowe i krajobrazowe

Budżet państwa

środki własne samorządów, LP i parków narodowych,

fundusze celowe oraz pomocowe i strukturalne UE


Wykaz skrótów:

ARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa BGK - Bank Gospodarstwa Krajowego LP - Lasy Państwowe MRiRW - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi MSZ - Ministerstwo Spraw Zagranicznych MŚ - Ministerstwo Środowiska NGO - organizacje pozarządowe ODR - Ośrodek Doradztwa Rolniczego ODN - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli OEE - ośrodki edukacji ekologicznej ON - ośrodki naukowe RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SłKom - samorządowe jednostki organizacyjne wypełniające zadania w zakresie gospodarki wodnościekowej i oczyszczania terenów SłPl - służby planistyczne - (wykonawcy dokumentów, konsultanci) WIOŚ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PFRON - Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych

13.4. Zadania do realizacji w latach następnych

Realizacja zadań w następnych latach powinna zmierzać do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, zwiększenia liczby obsługiwanych mieszkańców w zakresie oczyszczania ścieków, poprawy stanu czystości powierzchni ziemi, poprawy stanu czystości wód i powietrza.
Zadania inwestycyjne niezbędne do uzyskania stanu pełnej poprawy w zakresie ochrony środowiska to głównie kontynuacja zadań wymienionych w niniejszym Programie:
· w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci kanalizacyjnej,
· w zakresie rekultywacji składowisk odpadów i poprawy efektywności selektywnej zbiórki odpadów,
· w zakresie modernizacji istniejących źródeł ciepła,
· w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej,
· w zakresie poprawy infrastruktury komunikacyjnej,
· w zakresie rozwoju metod i zakresu monitoringu środowiska,
· w zakresie upowszechniania edukacji środowiskowej.

13.5. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska

Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, że w celu realizacji polityki ekologicznej państwa samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, które następnie są przyjmowane do realizacji w drodze uchwały sejmiku województwa albo rady powiatu lub gminy. Programy te, podobnie jak politykę ekologiczną państwa, sporządza się na 4 lata, z tym, że przewidziane w niej działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata. Programy powinny określać cele ekologiczne, priorytety, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów.

Zasady ogólne

Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględniać ustalenia zawarte w dokumentach:
· Programie wykonawczym do II polityki ekologicznej państwa,
· Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010,
· Programie ochrony środowiska województwa podlaskiego,
· Programie ochrony środowiska powiatu sejneńskiego.
Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach, a konkretniej - zawarte w nich tabele przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystywane przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:
- jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań (np. do sporządzenia na szczeblu gminnym konkretnego wykazu planowanych do budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów, systemu segregacji odpadów itd.),
- jako analog do sformułowania lokalnych celów, planowanych do uzyskania,
- jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu lokalnym, jeśli zadanie ujęte w wymienionych wyżej dokumentach jest sformułowane ogólnie bądź dotyczy wyższego szczebla,

Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury „Polityk i ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały:
- racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja lasów),
- poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, nadzwyczajne zagrożenia środowiska, ochrona przyrody i bioróżnorodności),
- narzędzia i instrumenty realizacji programu (ramy prawa - także w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznymi programami niższego i wyższego szczebla administracyjnego, mechanizmy finansowania ochrony środowiska),
- współpraca przygraniczna (dla gmin przygranicznych),
- nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania),
- kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury weryfikacji programu).

Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.

Limity krajowe ujęte w „II Polityce ekologicznej państwa”

W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu 2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska:
· zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle);
· ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
· ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r. (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
· dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.;
· odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych;
· pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych;
· zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego - również o 30 %;
· ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 r.;
Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r. Limity powyższe nie były korygowane przy sporządzaniu „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”.

Źródła informacji wymagane przy sporządzaniu gminnych programów

Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska muszą być uwzględniane wszystkie wymagania obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Wykazy dokumentów /krajowych przepisów prawnych, ważniejszych aktów prawnych UE, planów implementacyjnych oraz rządowych dokumentów programowych/ przedstawiono w załącznikach do rozdziału 8 niniejszego opracowania. Teksty dokumentów unijnych w języku polskim można uzyskać w Departamencie Integracji Europejskiej Ministerstwa Środowiska oraz w Zakładzie Polityki Ekologicznej Instytutu Ochrony Środowiska.
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska powinny być brane pod uwagę także różne programy rządowe, które w tym, czy innym stopniu dotyczą ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. (Załącznik 2-5)
Gminne programy ochrony środowiska muszą spełniać (po uzyskaniu członkostwa w UE) warunki pozyskania wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, które w głównej mierze udzielane będzie jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji ekologicznych. Powinny więc być zgodne z dokumentami programowymi, które będą stanowiły podstawę otrzymania takiego wsparcia, a więc z:
· Komponentem środowiskowym Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (na terenie województwa podlaskiego, kryteria wyboru projektów proponowanych do współfinansowania z funduszy strukturalnych określone zostały w Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego Województwa Podlaskiego na lata 2004 - 2006.
· Dokumentem programowym dla Funduszu Spójności w części dotyczącej środowiska.

14. Monitoring, zarządzanie Programem i współpraca międzynarodowa

Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd powiatu obowiązek sporządzenia co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia go radzie powiatu.

Mierniki oceny realizacji Programu

Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Sejneńskiego” należy zaliczyć:
· ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska, określonych wymogami prawnymi,
· stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń,
· stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów (dla oceny programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska),

Poza wymienionymi głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Sejneńskiego na lata 2004 - 2007” będą stosowane wskaźniki szczegółowe stanu środowiska:
· zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, poprawy jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych, poprawy jakości wody do picia oraz spełnienia przez wszystkie te rodzaje wód wymagań jakościowych obowiązujących w Unii Europejskiej,
· poprawy jakości powietrza - zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza (zwłaszcza metali ciężkich, trwałych zanieczyszczeń organicznych, substancji zakwaszających, pyłów i lotnych związków organicznych),
· zmniejszenia uciążliwości hałasu ulicznego w mieście oraz hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych,
· zmniejszenia ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenia zakresu ich gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenia zagrożeń dla środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych,
· wzrostu lesistości powiatu,
· zahamowania zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk, a także pomyślnych reintrodukcji gatunków,
· zmniejszenia negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowania estetycznego krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą,

Wskaźnikami pośrednimi stopnia realizacji Programu będą wskaźniki społeczno - ekonomiczne:
· zmniejszenia tempa przyrostu obszarów wyłączanych z rolniczego i leśnego użytkowania,
· corocznego przyrostu miejsc pracy w wyniku realizacji przedsięwzięć ochrony środowiska,
· spójności i efektywności działań w zakresie monitoringu i kontroli;
· zakresu i efektów działań edukacyjnych oraz stopnia udziału społeczeństwa w procesach decyzyjnych,

Ocena stopnia realizacji Programu

Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe.
Uzyskiwane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocenę stanu jakości i dotrzymywania norm komponentów środowiska, dokonaną w ramach systemu monitoringu, ilustrować będą zaawansowanie realizacji Programu w skali rocznej i umożliwiać dokonywanie niezbędnych korekt na bieżąco.

Współpraca międzynarodowa

„II Polityka ekologiczna państwa” zakłada realizację i rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony środowiska. Na forum globalnym i regionalnym będzie się ona „..koncentrować na pełnej i konsekwentnej realizacji zobowiązań, podjętych przy podpisywaniu i ratyfikacji międzynarodowych konwencji ekologicznych i protokołów do nich. Będzie stosowana generalna zasada, że Polska powinna się stać stroną wszystkich tych porozumień międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska.

Podstawy prawne współpracy międzynarodowej

Powiat graniczy z Republiką Litwy. Podstawami dotychczasowej współpracy były umowy i porozumienia dwustronne:
· Porozumienie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony środowiska zawarte między Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Rzeczypospolitej Polskiej a Departamentem Ochrony Środowiska (obecnie Ministerstwo Środowiska) Republiki Litwy zawarte w roku 1992,
· Traktat między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy z roku 1994,
· Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litwy z 1995 r. zatwierdzona Uchwałą Rady Ministrów z dnia 30.01.1996 r.,
· Porozumienie o współpracy między województwem suwalskim a powiatem mariampolskim podpisane w 1995 r.,
· Program Współpracy między Ministerstwem Środowiska RP i Ministerstwem Środowiska RL na lata 2001 - 2002,
· Porozumienie o współpracy samorządów: Powiatu Sejneńskiego i Miasta Sejny a samorządami Rejonu Łoździeje i Miasta Łoździeje zawarte w dniu 21 maja 2003 r.

Realizacja dotychczasowej współpracy z Republiką Litwy

Współpraca realizowana jest w zakresie: ochrony wód granicznych, ochrony powietrza, przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska i transgranicznego przemieszczania odpadów. Bezpośrednimi partnerami współpracy są: ze strony polskiej WIOŚ w Białymstoku - Delegatura w Suwałkach, zaś ze strony litewskiej Zjednoczone Centrum Badań w Ministerstwie Środowiska Republiki Litwy oraz Regionalne Departamenty Ministerstwa Środowiska RL w Mariampolu i Alitusie.
Realizacja protokołu do umowy o współpracy między MOŚZNiL RP (obecnie MŚ) a Ministerstwem Środowiska Republiki Litewskiej, przewiduje udział przedstawicieli Wydziału Transgranicznego Przemieszczania Odpadów (WTPO) i Zespołu Inspekcji i Orzecznictwa (ZiiO) w spotkaniach wg przyjętego harmonogramu. Powyższy plan przewiduje również kontynuację pomiarów jakości wód granicznych (rzek Szeszupy, Szelmetki i Marychy) wg ustaleń pomiędzy jednostkami odpowiedzialnymi za monitoring wód na granicy polsko - litewskiej, oraz kontynuację współpracy w zakresie powiadamiania o zdarzeniach mogących spowodować znaczne, transgraniczne zanieczyszczenie środowiska łącznie z zanieczyszczeniami ekstremalnymi.

Kierunki i obszary współpracy międzynarodowej

W celu przeciwdziałania zagrożeniom środowiska wzajemne kontakty należy utrzymywać i rozszerzać, obejmując nimi większą liczbę organów władzy i instytucji.
W tym celu należy:
· kontynuować i rozwijać współpracę z organizacjami partnerskimi Litwy,
· współpracować z państwami wysoko rozwiniętymi (przede wszystkim państwami zrzeszonymi w OECD,) w celu wykorzystania doświadczeń tych państw w dziedzinie ochrony środowiska,
· rozwijać współpracę z siostrzanymi organizacjami (inspekcjami, inspektoratami, agencjami, administracją obszarów chronionych i administracją leśną) w celu podejmowania uzgodnionych zadań z zakresu ochrony przyrody i środowiska w strefie przygranicznej;
· nawiązywać i rozszerzać współpracę z państwami UE, ukierunkowaną na wykorzystanie doświadczeń tych państw we wdrażaniu prawa UE i zobowiązań wynikających z międzynarodowych umów, konwencji etc., a także na przejęcie stosowanych w tych krajach metod zarządzania i kontroli przestrzegania prawa,
· rozwijać współpracę samorządów przygranicznych w zakresie:
- realizacji programu współpracy samorządów Euroregionu Niemen.
- realizacji inwestycji ekologicznych i wykorzystanie energii odnawialnej w rejonie przygranicznym.

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
m. Sejny
1.	Budowa wodociągu i przyłączy	tak	342,8	342,8	-	-	-	-	-	-	-	Bank Światowy, śr. własne
2.	Budowa wodociągu ul. Mickiewicza	nie	40,0	-	-	-	40	-	-	-	-	środki własne
3.	Budowa wodociągu 1km	nie	100,0	-	-	-	-	100,0	-	-	-	środki własne
	gm. Sejny
4.	Rozbudowa wodociągu zbiorczego Burbiszki	tak	3398,5	-	-	850,0	850,0	850,0	848,5	-	-	środki pomocowe, środki własne
5.	Modernizacja stacji uzdatniania wody Burbiszki	tak	560,4	17,1	543,3	-	-	-	-	-	-	SAPARD, środki własne
6.	Rozbudowa wodociągu zbiorczego Berżniki	tak	900,0	-	-	-	-	-	-	900,0	-	środki pomocowe, środki własne
	Giby
7.	Modernizacja stacji uzdatniania wody w Gibach	tak	670,0	-	150,0	520,0	-	-	-	-	-	śr. własne, SAPARD, pożyczka WFOŚiGW
	Puńsk
8.	Budowa wodociągu we wsiach Szołtany i Boksze	nie	300,0	-	-	40,0	50,0	50,0	60,0	100,0	-	śr. własne, wpłaty ludności
9.	Modernizacja hydroforni w Puńsku	projekt budowlany	500,0	-	-	-	300,0	200,0	-	-	-	śr. własne, ZGKiM, SAPARD
	Krasnopol
10.	Rozbudowa stacji uzdatniania wody	nie	500,0	-	-	-	100,0	150,0	100,0	150,0	-	śr. własne, z budżetu ARiMR
11.	Rozbudowa wodociągu Głuszyn - Jeziorki	projekt kosztorysu	350,0	-	-	250,0	100,0	-	-	-	-	śr. ludności, śr. własne, ARiMR

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
Puńsk
1.	Rozbudowa oczyszczalni ścieków	nie	50,0	-	-	-	50,0	-	-	-	-	Śr. Własne

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
m. Sejny
1.	Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Marchlewskiego, Strażacka, Nowa, Młynarskiego,	nie	3 000,0	-	-	-	-	3 000	-	-	-	Środki pomocowe, środki własne,
Giby
2.	Budowa kanalizacji we wsiach Giby i Pogorzelec	nie	2 000,0	-	-	-	-	-	-	500,0	1 500,0	Środki własne, rolników i pomocowe UE
3.	Odprowadzenie ścieków do oczyszczalni w Sejnach	nie	-	-	-	-	-	-	-	-	-	kredyty WFOŚiGW
Puńsk
4.	Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w Puńsku	nie	150,0	-	-	-	80,0	70,0	-	-	-	środki własne

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
m. Sejny
1.	Recykling odpadów stałych	nie	10,5	-	3,5	7,0	-	-	-	-	-	WFOŚiGW , środki własne
Sejny
2.	Pojemniki KP-7, teren gminy	tak	160,534	146,534	14,0	-	-	-	-	-	-	środki własne, WFOŚiGW, PFRON
Giby
3.	Zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie gminy	nie	250,0	-	-	-	50,0	100,0	100,0	-	-	środki własne, rolników, pomocowe UE, pożyczka z WFOŚiGW
Puńsk
4.	Modernizacja wysypiska w Szołtanach	nie	400,0	-	-	-	400,0	-	-	-	-	środki własne, WFOŚiGW , NFOŚiGW

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
Powiat Sejneński (inwestycje własne)
1.	Modernizacja kotłowni węglowej na ekologiczną i termomodernizacja w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Sejnach	tak	1 112	-	1 112	-	-	-	-	-	-	środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW
2.	Modernizacja kotłowni węglowej na ekologiczną i termomodernizacja w Zespole Szkół Technicznych w Sejnach	nie	1 500	-	-	-	750	750	-	-	-	środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW
Giby
3.	Budowa kotłowni z wykorzystaniem energii odnawialnej (zrębki) w szkole podstawowej w Gibach, Karolinie i Frąckach	nie	-	-	-	-	-	-	-	-	300,0	środki własne, pomocowe UE, pożyczka z NFOŚiGW
Puńsk
4.	Modernizacja kotłowni w UG i Szkole Podstawowej w Puńsku na ekologiczną	nie	500,0	-	-	-	-	300,0	200,0	-	-	środki własne, środki UE , WFOŚiGW , NFOŚiGW

Lp.	Nazwa zadania, lokalizacja	Posiadana dokumen- tacja	Wartość kosztory- sowa [tys.PLN]	Nakłady do 31.12. 2002 r.	Nakłady do poniesienia w latach [tys. PLN]	Źródła finansowania
Giby
1.	Budowa szlaku rowerowego na terenie gminy i plaży w Gibach	nie	-	-	-	-	-	-	-	-	300,0	środki własne i pomocowe UE
Puńsk
2.	Rekultywacja jeziora Puńsk	nie	200,0	-	-	-	-	200,0	-	-	-	środki własne, środki UE , WFOŚiGW

ZALACZNIKNr1.gif ( 66.96 KB )
ZALACZNIKNr2.doc ( 290 KB ) Podgląd załącznika ZALACZNIKNr2.doc

Metryka strony

Udostępniający: Samorząd Powiatu Sejneńskiego

Wytwarzający/odpowiadający: Henryka Ropel

Wprowadzający: Henryka Ropel

Data wprowadzenia: 2004-11-15

Data modyfikacji: 2004-11-15

Opublikował: Henryka Ropel

Data publikacji: 2004-11-15

Drukuj do PDF

Drukuj

Wyszczególnienie	Zasoby ogółem		Trwałe użytki zielone w ha	Nieużytki rolnicze
Wyszczególnienie	Udokumentowane w ha	Szacunkowe w mln m³	Trwałe użytki zielone w ha	Nieużytki rolnicze
Powiat sejneński	5280	114,7	3377	1903
Wieś	5280	114,7	3377	1903
Gminy wiejskie
Giby	929	22,9	359	570
Krasnopol	1063	20,2	796	267
Puńsk	1027	23,7	773	254
Sejny	2261	47,9	1449	812

Forma ochrony	Powierzchnia w ha
Parki narodowe	5 181,0
Rezerwaty przyrody	720,9
Obszary chronionego krajobrazu	46 850,0
Użytki ekologiczne	106,8

Gminy	Liczba pomników przyrody	Ważniejsze pomniki przyrody i ich lokalizacja
Giby	24	Modrzew europejski - Nadleśnictwo Płaska, obręb Serwy Dąb szypułkowy - Nadleśnictwo Pomorze, leśnictwo - Giby
Krasnopol	16	Lipa drobnolistna - Smolany Modrzew europejski - Maćkowa Ruda, posesja prywatna
Puńsk	10	Klon pospolity - Widugiery
Sejny	26	Sosna pospolita - Nadleśnictwo Pomorze, leśnictwo Wigrańce

Lp.	Nazwa rzeki	Badana długość (km)	Klasa czystości
			I		II		III		n.o.n
			km	%	km	%	km	%	Km	%
1.	Czarna Hańcza		-	-		100	-	-
2.	Marycha	20,8	-	-	9,0	43,3	7,3	35,1	4,5	21,6

Wyszczególnienie	Ścieki oczyszczane
	dam³			%
	ogółem	biolo- gicznie	z podw. usuw. biog.	biolo- gicznie	z podw. usuw. biog
Powiat sejneński	155	0	155	0	100,0

	Wyszczególnienie		Emisja zanieczyszczeń do powietrza
			pyłowych		gazowych
			pyłowych		dwutlenek siarki		tlenki azotu		tlenek węgla		dwutlenek węgla
			Mg / rok
powiat sejneński		13		21		3		116		5734

Ulica		Zmierzone L_Aeq/ilość punktów [dB]				Natężenie ruchu [poj./h]
		1994 r.		2002 r.		1994 r.				2002 r.
						Ogółem		ciężkie		Ogółem		ciężkie
	Konarskiego		69,8/3		66,6/2		448		38		296		12
	Piłsudskiego		69,5/2		66,4/1		528		33		297		19
	Marchlewskiego		68,6/2		63,0/1		303		36		157		3
	Konarskiego, Piłsudskiego, Marchlewskiego		69,4/7		65,9/4		429		36		262		12
	1 Maja		68,1/1		63,7/1		426		24		186		8
	22 Lipca		63,6/3		63,7/2		168		4		202		2
	Parkowa		62,0/1		64,2/1		90		18		135		5

Wyszczególnienie	Powierzchnia w km²	Miejscowości	Ludność		Kobiet na 100 mężczyzn
Wyszczególnienie	Powierzchnia w km²	Miejscowości	ogółem	na 1 km²	Kobiet na 100 mężczyzn
Powiat	856,1	183	22 553	26	97
miasto	4,5		6 119	1 360	106
wieś	851,6	183	16 434	19	94
Gminy wiejskie
Sejny	218	54	4262	20	91
Giby	323,6	54	3210	10	98
Puńsk	138,4	33	4650	34	99
Krasnopol	171,6	42	4312	25	90

Lp.	Nazwa zadania	Priorytet	Termin realizacji	Jednostka odpowiedzialna	Podmioty uczestniczące	Koszty realizacji /tys. PLN/	Źródła finansowania
Zadania ogólne
1	Opracowanie gminnych programów ochrony środowiska	III	VI 2004	Wójt, Burmistrz	SłPl	100	Środki własne gmin, fundusze celowe
2	Opiniowanie programów gminnych pod względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i programem powiatowym	III	VI 2004	Zarząd powiatu	SłPl	w ramach działań statutowych	Środki własne
Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, kopalin, gleb i powierzchni ziemi
3	Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć wody	I	Sukcesywnie	Zarząd powiatu	SłPl, RZGW	w ramach działań statutowych powiatu	Środki własne
4	Umieszczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin	III	Sukcesywnie	Wójt, Burmistrz	SłPl	w ramach działań statutowych gmin	Środki własne
Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych
5	Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin	III	Sukcesywnie	Wójt, Burmistrz	SłPl	w ramach działań statutowych gmin	Środki własne
6	Opracowanie programu optymalizacji wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków	I	2004	Wójt, Burmistrz	SłKom, SłPl	w ramach działań statutowych	Środki własne gmin, fundusze celowe
7	Rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej, rozbudowa oczyszczalni ścieków	I	Sukcesywnie	Wójt, Burmistrz	SłKom, SłPl	3 200	Środki własne gmin, środki mieszkańców, fundusze pomocowe, kredyty WFOŚiGW
Zadania w zakresie ochrony powietrza
8	Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane paliwem ekologicznym (biomasą), wyposażone w automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła oraz termomodernizacja budynków	II	Sukcesywnie	Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz	Administracja obiektów	3 112	środki własne, WFOŚiGW , NFOŚiGW
Zadania w zakresie monitoringu środowiska
9	Monitorowanie jakości ścieków doprowadzanych i oczyszczonych w oczyszczalniach	III	Praca ciągła	Zarządzający oczyszczalnią	-	w ramach działań statutowych	Środki własne
Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
10	Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne organizacje pozarządowe i grupy obywatelskie	III	Sukcesywnie	Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz	Samorządy, NGO, szkoły, ODN	w ramach działań statutowych powiatów i gmin	Środki własne samorządów, fundusze celowe
11	Propagowanie umiarkowanego użytkowania zasobów naturalnych zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych	III	Sukcesywnie	Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz	Wszystkie podmioty prowadzące edukację środowiskową	w ramach działań statutowych powiatów i gmin	Środki własne samorządów, fundusze celowe
12	Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie, województwie i kraju	III	Sukcesywnie	Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz	Samorządy, OEE, radio, prasa, telewizja	w ramach działań statutowych powiatów i gmin	Środki własne samorządów, fundusze celowe
13	Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych	III	Sukcesywnie	Zarząd powiatu, Wójt, Burmistrz, władze oświatowe	Samorządy, szkoły	w ramach działań statutowych	Środki własne samorządów, fundusze celowe

Lp.	Nazwa zadania	Priorytet	Termin realizacji	Jednostka odpowiedzialna	Podmioty uczestniczące	Źródła finansowania
Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
1	Intensyfikacja prac związanych z opracowywaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów	III	sukcesywnie	Zarząd powiatu	Wojewoda, właściciele lasów, LP	Budżet państwa,
2	Realizacja programu zwiększania lesistości kraju.	III	praca ciągła	MRiRW, MŚ	Zarząd powiatu ARiMR, LP,	Budżet państwa, środki własne, fundusze celowe
3	Współpraca przy tworzenia transgranicznego obszaru chronionego: Augustowsko-Druskiennickiego i sieci obszarów Natura 2000	III	2005	MŚ	Wojewoda MSZ, SłOP, ON, SłPI, samorządy, LP, NGO	Budżet państwa, fundusze celowe
4	Wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego	II	praca ciągła	Zarząd województwa, parki narodowe	Wojewoda, samorządy, ARiMR, ODR, właściciele gospodarstw	Budżet państwa, środki własne rolników, programy rolno-środowiskowe UE
Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych
5	Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce	II	Sukcesywnie	Zarząd województwa, wojewoda, samorządy	Podmioty gospodarcze	Środki własne podmiotów gospodarczych, fundusze celowe
Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych
6	Rekultywacji silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych (z wodami pozaklasowymi)	III	Sukcesywnie	RZGW	Samorządy	Budżet państwa, fundusze celowe, fundusze pomocowe i strukturalne UE
Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
7	Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”	III	praca ciągła	Zarząd województwa	ARiMR, ODR, samorządy	Środki własne ARiMR i rolników, programy rolno-środowiskowe UE